Έρευνα και διάσωση

  «Βραδυφλεγής βόμβα» στο Αιγαίο; Ανάλυση του Χρήστου Μηνάγια {www.geostrategy.gr}

Από 16 έως 19 Απριλίου 2013 οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πραγματοποίησαν τη διακλαδική άσκηση έρευνας και διάσωσης Anadolu Yıldızı-2013 (Αστέρι της Ανατολής). Το τουρκικό ΓΕΕΘΑ, στις 08-04-2013 με την υπ. αριθ. BD-03/13 ανακοίνωσή του γνωστοποίησε ότι, η εν λόγω άσκηση θα διεξαχθεί αρχικά στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης που ευρίσκεται στα διεθνή ύδατα και το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου και στη συνέχεια στο όρος Dumanli στη Μενεμένη της Σμύρνης.

Διεξαγωγή της άσκησης

Στην άσκηση συμμετείχαν μονάδες των χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάμεων, μονάδες της Στρατοχωροφυλακής, της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών και της Διοίκησης Ειδικών Δυνάμεων του τουρκικού Γενικού Επιτελείου (Bordo Bereli)   με τρία ελικόπτερα, δύο αεροσκάφη, δύο πλοία περιπολίας, δύο σκάφη της ακτοφυλακής, μια φρεγάτα, μια κορβέτα και μία ομάδα ορειβατών.

Στις 16-04-2013 στη Σμύρνη, ο συνταγματάρχης Ramazan Erdoğan, διευθυντής του Κέντρου Διοίκησης και Ελέγχου των τουρκικών χερσαίων δυνάμεων, πραγματοποίησε την αρχική ενημέρωση για την άσκηση παρουσία Τούρκων δημοσιογράφων και ξένων παρατηρητών (30 αξιωματικοί από 22 χώρες).

Στις 18-04-2013, πραγματοποιήθηκε άσκηση έρευνας-διάσωσης σε πλοίο που βυθιζόταν στην «τουρκική» περιοχή έρευνας-διάσωσης στα διεθνή ύδατα και το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Μυτιλήνης και Χίου. Την άσκηση παρακολούθησαν, από την φρεγάτα TCG Oruçreis, ο διευθυντής του Κέντρου Διοίκησης και Ελέγχου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων υποστράτηγος Kubilay Selçuk, ο επιτελάρχης της Στρατιάς Αιγαίου υποστράτηγος Halit Günbatar, ο διοικητής της Θαλάσσιας Περιοχής Αιγαίου αρχιπλοίαρχος Ömer Bayram Çetin και οι 30 ξένοι παρατηρητές και δημοσιογράφοι. Σύμφωνα με το σενάριο της άσκησης, ένα πλοίο εξέπεμψε σήμα κινδύνου μέσω του δορυφορικού συστήματος COSPAS-SARSAT στο Κύριο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας, το οποίο αμέσως μεταβιβάσθηκε στο Ναυτικό Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών για τη διεξαγωγή αντίστοιχης επιχείρησης. Επειδή τα μέσα της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών δεν ήταν επαρκή, ζητήθηκε η συνδρομή του Κέντρου Συντονισμού Έρευνας-Δάσωσης του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο προέβη στην έναρξη της επιχείρησης αναθέτοντας αποστολές στα Κέντρα Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης του στρατού ξηράς, του πολεμικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας. Στα πλαίσια της παραπάνω επιχείρησης, αρχικά ένα αεροσκάφος CN-235 της πολεμικής αεροπορίας κατέφθασε στην περιοχή του ναυαγίου, το οποίο σηματοδότησε τον χώρο με καπνογόνες συσκευές. Στη συνέχεια, ένα σκάφος της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών περισυνέλεξε τους 2 από τους 5 ναυαγούς, ενώ οι υπόλοιποι 3 περισυλλέγησαν από ελικόπτερα και στη συνέχεια διακομίστηκαν στα πλησιέστερα νοσοκομεία. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι σε περίπτωση που το ναυτικό ατύχημα εκδηλωθεί σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές προβλέπεται η ρίψη διασωστών με αλεξίπτωτο προκειμένου να παρέχουν τις  πρώτες βοήθειες μέχρι αφίξεως των ελικοπτέρων και των λοιπών πλωτών μέσων.

Στις 19-04-2013, ανατέθηκε στο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης της Στρατοχωροφυλακής η αποστολή της διάσωσης 6 ιδιωτών ορειβατών στην ορεινή περιοχή του όρους Dumanli στη Μενεμένη της Σμύρνης. Επειδή η εν λόγω περιοχή ήταν ευρεία και ορεινή  το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Δάσωσης του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων ενίσχυσε τη Στρατοχωροφυλακή με δύο ελικόπτερα, ένα αεροσκάφος CN235 και τμήματα έρευνας-διάσωσης του στρατού ξηράς και των Bordo Bereli. Την άσκηση παρακολούθησαν ο διευθυντής του Κέντρου Διοίκησης και Ελέγχου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων υποστράτηγος Kubilay Selçuk, ο επιτελάρχης της Στρατιάς Αιγαίου υποστράτηγος Halit Günbatar, ο διοικητής της Θαλάσσιας Περιοχής Αιγαίου αρχιπλοίαρχος Ömer Bayram, ο διοικητής της 57 Ταξιαρχίας Πυροβολικού ταξίαρχος Yılmaz Yıldırım, οι 30 ξένοι παρατηρητές και δημοσιογράφοι.

Εκπαίδευση και Οργάνωση του Τουρκικού Συστήματος Έρευνας και Διάσωσης

Η εκπαίδευση του στρατιωτικού προσωπικού με ειδικότητα έρευνας-διάσωσης διαρκεί 12 μήνες και πραγματοποιείται από την ΜΑΚ (Διοίκηση Έρευνας-Διάσωσης Μάχης των Bordo Bereli) στην αεροπορική βάση Çiğli της Σμύρνης, με ευθύνη της Διοίκησης των Τουρκικών Αεροπορικών Δυνάμεων. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης περιλαμβάνει ρίψεις με αλεξίπτωτο, αντικείμενα χερσαίας και θαλάσσιας έρευνας-διάσωσης, εκπαίδευση στα ελικόπτερα-αεροσκάφη και λοιπά αντικείμενα.

Μετά το 2001, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις διεξάγουν ασκήσεις έρευνας-διάσωσης στις θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Κύπρου, στις οποίες καλούνται ως παρατηρητές στρατιωτικές αντιπροσωπείες ξένων κρατών. Συγκεκριμένα πρόκειται για:

· Τις διακλαδικές ασκήσεις έρευνας και διάσωσης μεσαίας κλίμακας, με ονομασίες Anadolu Yıldızı (Αστέρι της Ανατολής) και Deniz Aslanı (Θαλάσσιος Λέων), οι οποίες σχεδιάζονται από το τουρκικό Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων και συμμετέχουν μονάδες των χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάμεων, μονάδες της Στρατοχωροφυλακής, της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών, της Διοίκησης Ειδικών Δυνάμεων του τουρκικού Γενικού Επιτελείου (Bordo Bereli) και το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας, το οποίο υπάγεται στην πρωθυπουργία. Η Anadolu Yıldızı διεξάγεται κάθε περιττό, ενώ η  Deniz Aslanı κάθε ζυγό έτος.

· Την κοινή άσκηση έρευνας-διάσωσης μεταξύ Τουρκίας και κατεχομένης Κύπρου με ονομασία Şehit Teğmen Caner Gönyeli (Πεσών Ανθυπολοχαγός Caner Gönyeli), η οποία διεξάγεται κάθε χρόνο στα διεθνή ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου ανοικτά της Αμμοχώστου και στο χερσαίο έδαφος των κατεχομένων. Στην άσκηση συμμετέχουν μονάδες των τουρκικών χερσαίων, ναυτικών, αεροπορικών δυνάμεων, μονάδες της τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών και αριθμός ναυτικών και αεροπορικών μέσων του ψευδοκράτους.

Σκοπός των παραπάνω ασκήσεων  είναι η βελτίωση των δυνατοτήτων διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης, η δοκιμή του συστήματος διοίκησης και έλεγχου έρευνας-διάσωσης και ο εντοπισμός των πιθανών προβλημάτων που θα διαπιστωθούν. Τα επεισόδια του σεναρίου των ασκήσεων αποσκοπούν αφενός  στη βελτίωση της εκπαίδευσης που εφαρμόζεται σε όλα τα στοιχεία που συμμετέχουν, αφετέρου στην ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης και των σχετικών οργανισμών για τις δυνατότητες που έχει η Τουρκία στην έρευνα και διάσωση. Συνακόλουθα δε, οι Τούρκοι έχουν δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στους φορείς παροχής ιατρικών υπηρεσιών κατά μήκος των δυτικών παραλίων, με σκοπό την παράλληλη προβολή της υγειονομικής υποστήριξης που μπορούν να παρέχουν στις επιχειρήσεις έρευνας-διάσωσης.

Υπεύθυνος φορέας για το συντονισμό των επιχειρήσεων έρευνας-διάσωσης είναι το Κύριο Κέντρου Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης του υφυπουργείου Ναυτιλίας με υφιστάμενους φορείς το Αεροπορικό Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Αεροπορίας του υπουργείου Μεταφορών και το Ναυτικό Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης της τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών.

Ο συντονισμός των επιχειρήσεων αυτών στις θαλάσσιες περιοχές πραγματοποιείται από τη Διοίκηση Ασφαλείας Ακτών, ενώ ο συντονισμός στο χερσαίο έδαφος και στα νησιά από τη Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που  οι εν λόγω φορείς δεν διαθέτουν τα αναγκαία μέσα και προσωπικό για την εκπλήρωση της αποστολής τους, τα καθήκοντά τους αναλαμβάνει το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Στο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων υπάγονται η Διοίκηση Ειδικών Δυνάμεων Bordo Bereli και τα αντίστοιχα Κέντρα Συντονισμού της Διοίκησης Χερσαίων-Ναυτικών-Αεροπορικών Δυνάμεων, της Γενικής Διοίκησης Στρατοχωροφυλακής και της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών. Περαιτέρω, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στα προαναφερθέντα κέντρα συντονισμού έρευνας-διάσωσης υπάγεται αριθμός αντίστοιχων βοηθητικών κέντρων  και μονάδων έρευνας-διάσωσης για την ταχεία και πιο αποτελεσματική διεξαγωγή των επιχειρήσεων.

Ακολούθως παρατίθενται τα εξής: ο παράνομος και αυθαίρετος χάρτης της «τουρκικής» περιοχής έρευνας-διάσωσης διαχωρισμένος σε τομείς, το οργανόγραμμα του Τουρκικού Συστήματος Έρευνας-Διάσωσης, το οργανόγραμμα του Ναυτικού Κέντρου Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης και οι χάρτες των Βοηθητικών Κέντρων Συντονισμού Έρευνας-Διάσωσης των Χερσαίων-Ναυτικών-Αεροπορικών Δυνάμεων και της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών.  

Σε μία ενδεχόμενη ελληνοτουρκική κρίση, σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει η τουρκική Διοίκηση Ασφαλείας Ακτών, η οποία αποτελεί ένα σημαντικό «εργαλείο» της Τουρκίας, διότι ο τομέας των αρμοδιοτήτων της επικεντρώνεται σε δύο πολύ κρίσιμους τομείς, στην έρευνα-διάσωση και τη λαθρομετανάστευση, όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για δημιουργία θερμού επεισοδίου και γενίκευσης της κρίσης. Άξιας προσοχής είναι η αναβάθμισή της τόσο με προσωπικό όσο με μέσα, όπως η ναυπήγηση πλοίων έρευνας-διάσωσης ανοικτών θαλασσών 1.700 τόνων, λοιπά σύγχρονα ναυτικά μέσα, αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας CN235-100Μ, ελικόπτερα, μέσα επικοινωνιών και μέσα θαλάσσιας επιτήρησης πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής. Επίσης, θα πρέπει να επισημανθεί και η πιθανή συμμετοχή υδροπλάνων τουρκικής αεροπορικής εταιρείας στις εν λόγω επιχειρήσεις, δεδομένου ότι αυτά άρχισαν να πραγματοποιούν πτήσεις σε παραθαλάσσιες πόλεις των δυτικών παραλίων και σε τακτά χρονικά διαστήματα η Υδρογραφική-Ωκεανογραφική Διεύθυνση της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων της Τουρκίας δεσμεύει θαλάσσιες περιοχές για προσθαλάσσωση αυτών σε σημεία ιδιάζουσας σημασίας.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της Άγκυρας τα προβλήματα του Αιγαίου και της Κύπρου έχουν ομαδοποιηθεί και εντάχθηκαν σε μια εξειδικευμένη θαλάσσια επιθετική στρατηγική, δεδομένου ότι η πολιτική των Τούρκων για τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια είναι ενιαία και έχει ως επίκεντρο το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Για το λόγο αυτό, τα συμπεράσματα των ασκήσεων έρευνας και διάσωσης θα πρέπει να συνεξετάζονται με τα συμπεράσματα των υπολοίπων τουρκικών προκλητικών ενεργειών στην υφαλοκρηπίδα, την Α.Ο.Ζ., τον εναέριο χώρο κ.λπ. που έχουν ως στόχο την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος και της Κύπρου στις εν λόγω περιοχές.

Κατά την άποψή μας, αυτό που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι οι Τούρκοι, με τις συνεχείς αμφισβητήσεις και προκλητικές ενέργειες έναντι της ελληνικής πλευράς, δεν αποσκοπούν σε άμεσα εντυπωσιακά οφέλη λόγω των νομικών εμποδίων που υπάρχουν. Επίσης, η Άγκυρα, εκμεταλλευόμενη τις περιόδους πολιτικής αστάθειας και τις εκάστοτε άστοχες ενέργειες των ελληνικών κυβερνήσεων, προς το παρόν, αρκείται στη δημιουργία φοβικών συνδρόμων και στην απόκτηση μικρών γεωστρατηγικών πλεονεκτημάτων, τα οποία στο μέλλον πιθανόν να προσδώσουν πολλαπλασιαστική ισχύ στα επεκτατικά σχέδια της. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε περίπτωση ενός «τυχαίου ατυχήματος», οι Τούρκοι θα ενεργήσουν άμεσα προκειμένου να εκθέσουν την ελληνική πλευρά για ανικανότητα και αδυναμία. Ειδικά δε, σε ότι έχει να κάνει με την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών, παρατίθεται σε χάρτες η σταδιακή αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μεταξύ Κύπρου και Ελλάδος από το Νοέμβριο του 2007 μέχρι σήμερα. 

Μάλιστα, η τελική αμφισβήτηση της Τουρκίας στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή θα αφορά στο τμήμα ανατολικά και νότια της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου και της Ρόδου (βλ. ακόλουθους χάρτες του Τούρκου καθηγητού Sertaç Hami Başeren και του Τούρκου Dr. πλοιάρχου Cihat Yaycı).

 

Τέλος, αυτό που αποκαλύπτει τις προθέσεις της Άγκυρας για το Αιγαίο και θα πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα είναι ο ακόλουθος χάρτης που παρουσιάσθηκε από τον Διευθυντή του Τμήματος Επιχειρησιακής Εκπαίδευσης της Τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών Πλοίαρχο Ataseven, κατά τη διάρκεια της ομιλίας που πραγματοποίησε σε σεμινάριο που διοργάνωσε το υφυπουργείο Ναυτιλίας της Τουρκίας αναφορικά με την έρευνα-διάσωση. Στον εν λόγω χάρτη απεικονίζεται η «τουρκική» περιοχή έρευνας-διάσωσης στο Αιγαίο και μια ποσότητα εκρηκτικών με το βραδύκαυστο φιτίλι αναμμένο. Κατά συνέπεια, η σπουδαιότητα του θέματος αυτού, εστιάζεται στα εξής: πρώτον, ο χάρτης είναι δημοσιευμένος στην επίσημη ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Μεταφορών, Ναυτιλίας και Επικοινωνιών. Και δεύτερον, στο σεμινάριο συμμετείχαν εκπρόσωποι του υφυπουργείου Ναυτιλίας, του υπουργείου Εξωτερικών, του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, της Γενικής Διεύθυνσης Διάσωσης Πλοίων, της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών, της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας Συνόρων και Ακτών, του Τουρκικού Οργανισμού Τηλεπικοινωνίας, της Διεύθυνσης Κρατικών Αεροδρομίων και της εθελοντικής οργάνωσης έρευνας-διάσωσης DAK/SAR. 

Σχετικά άρθρα:

-       Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας, Χρήστος Μηνάγιας, εκδόσεις Τουρίκη, Μάιος 2010

-       Τουρκική άσκηση έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο, 27-04-2010, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας

-       Οι Τούρκοι αμφισβητούν τα δικαιώματα μας για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο, 06-05-2011, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας

-       Εκβιασμοί, απειλές και αυθαιρεσίες από την Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο, Χρήστος Μηνάγιας, Περιοδικό ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ, Τεύχος 23, Ιαν  2012

-       Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας, 04-04-2012, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας

-       Τουρκικά παιχνίδια στο Αιγαίο, 23-08-2012, www.geostrategy.gr, Χρήστος Μηνάγιας