ΕΔΡΑ: ΤΣΙΜΙΣΚΗ & Γ. ΘΕΟΧΑΡΗ 2 ΤΗΛ :ΓΡΑΦΕΙΟΥ 2310264459 -ΛΕΣΧΗΣ 2310269033 email: eaaathessaloniki@yahoo.gr
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2013
UAV MALE Πήγασος ΙΙ. To ελληνικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος είναι έτοιμο και επιχειρησιακό!
Ας ελπίσουμε ότι η εμπειρία αλλά και η ευκαιρία αυτή δεν θα μείνουν χωρίς συνέχεια, οπότε “…και ταύτα μεν άλις”.
ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ
Τι ακριβώς συμβαίνει με το εργασιακό των απόστρατων. Ο Γ.Αντωνιάδης εξηγεί
Τι συμβαίνει τελικά με το “εργασιακό” των απόστρατων. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΣΑΣ Γιάννης Αντωνιάδης εξηγεί με κείμενό του τι συζητείται, στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων .
Σύμφωνα λοιπόν με το κατατοπιστικό του κείμενο
στο σχέδιο νόμου " Ρυθμίσεις για την τροποποίηση και τη βελτίωση
συνταξιοδοτικών, δημοσιονομικών, διοικητικών και λοιπών διατάξεων του
Υπουργείου Οικονομικών", που συμπεριλαμβάνει και το άρθρο για το
εργασιακό των αποστράτων δεν προέκυψε κάποια τροποποίηση στο εισαγόμενο
νομοσχέδιο σύμφωνα με το οποίο:
1. Αναστέλεται η σύνταξη σε εργαζόμενους αποστράτους κάτω των 47 ετών.
2. Μετά τα 47 έτη επιτρέπεται η εργασία σε όσους αυτοαπασχολούνται αλλά
περικόπτεται το ποσό που υπερβαίνει τα 60 ημερομίσθια ανιδείκευτου
εργάτη προσαυξημένο κατά 6 ημερομίσθια για κάθε τέκνο ανήλικο ή κάτω
των 24 που σπουδάζει.
3. Επιτρέπεται χωρίς καμία επίπτωση η εργασία ως υπαλλήλου ή
αυτοαπασχολούμενου, αποστράτου που έφυγε με υπαιτιότητα της υπηρεσίας.
4. Ισχύς των ανωτέρω αλλαγών, για όσους ήδη εργάζονται απο 1/1/13, ενω για όσους αναλάβουν εργασία, μετά την ψήφιση του ν/σ.
Υπενθυμίζεται επίσης πως σύμφωνα με το άρθρο 63 του Ν. 2676/1999, όπως
αντικαταστάθηκε με το άρθρο 16 του Ν. 3863/2010, ισχύουν επίσης τα
ακόλουθα:
α. Συνταξιούχοι λόγω γήρατος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή άλλων φορέων κύριας ασφάλισης
που αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία,προβλέπεται αναστολή καταβολής τόσο της
κύριας όσο και της επικουρικής σύνταξης για τους ανωτέρω συνταξιούχους,
μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.Μετά τη συμπλήρωση
του 55ου έτους της ηλικίας, τα ανωτέρω πρόσωπα λαμβάνουν το ποσό της
μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή κύριων συντάξεων που αντιστοιχεί
σε τριάντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, όπως διαμορφώνονται κάθε
φορά και ισχύουν την 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, ενώ το ποσό
της μηνιαίας ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή των κυρίων συντάξεων που
υπερβαίνει τα τριάντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη καταβάλλεται
μειωμένο κατά 70%.
β.Αξιοποίηση χρόνου ασφάλισης από τον απασχολούμενο συνταξιούχο.
Σύμφωνα με την περ.3 της παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 ο χρόνος
ασφάλισης του απασχολούμενου συνταξιούχου αξιοποιείται είτε για την
προσαύξηση της σύνταξής του είτε για θεμελίωση νέου συνταξιοδοτικού
δικαιώματος, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί
διπλοσυνταξιούχων. Επισημαίνεται ότι η αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης
γίνεται πλέον σε όλες τις περιπτώσεις και όχι μόνο στην περίπτωση
αναστολής της σύνταξης.Στην περίπτωση αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης
στο φορέα από τον οποίο ο συνταξιούχος λαμβάνει σύνταξη ο υπολογισμός
για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης γίνεται με ποσοστό
1,714% επί των συντάξιμων αποδοχών οι οποίες δεν μπορεί να υπερβαίνουν
το 25πλάσιο του ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη για κάθε έτος
συντάξιμης υπηρεσίας ή 300 ημέρες εργασίας.
γ. Εξαιρούμενα από τη ρύθμιση πρόσωπα.
Σύμφωνα με την περ. 6 της παρ.1 του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 οι
διατάξεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/99, όπως ισχύει, δεν έχουν εφαρμογή:
Α) στον επιζώντα των συζύγων
Β) στους συνταξιούχους του ΟΓΑ
Γ) στους πολύτεκνους των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι
ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερη ή ανώτατη σχολή και έως τη συμπλήρωση του
24ου έτους της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική
εργασία.Δ) στα πρόσωπα για τα οποία ισχύουν οι διατάξεις των Καν.( ΕΟΚ)
1408/71 και 574/72 και των διμερών συμβάσεων εργασίας
Ε) στα πρόσωπα που συνταξιοδοτήθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 27 παρ.
6, 7, 8 και 9 του Ν. 3185/2003 (ιπτάμενοι χειριστές καθώς και ιπτάμενοι
συνοδοί και φροντιστές της Ολυμπιακής Αεροπορίας και Ολυμπιακής
Αεροπλοΐας) μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΕΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ
Τι κέρδισαν στρατιωτικοί για τα έξοδα μετακίνησης μετάθεσης
Θα καταβάλλονται κανονικά τα οδοιπορικά έξοδα μετάθεσης σ΄όσους στρατιωτικούς προσκομίζουν μισθωτήριο θεωρημένο από την εφορία με την ένδειξη “δωρεάν παραχώρηση οικίας” από κάποιο συγγενικό πρόσωπο.Το θέμα που είχε θέσει η Ένωσης Στρατιωτικών Περιφέρειας Θεσσαλίας είχε θετική εξέλιξη και αυτό ασφαλώς αποδεικνύει ότι σε πείσμα πολλών οι Ενώσεις έχουν λόγο ύπαρξης και ρόλο.
Σύμφωνα λοιπόν με την ΕΣΠΘ:
Η Διεύθυνση Οικονομικού της ΓΔΟΣΥ/ΥΠΕΘΑ με τη Φ.845/5/127404/Σ.295/15 Φεβ 2013 και η Διεύθυνση Οικονομικού του ΓΕΣ, από λήψη της διαταγής Φ.845/16/685969/Σ.2360/22 Μαρ 2013 γνωρίζει ότι θα καταβάλλονται τα οδοιπορικά έξοδα μετάθεσης στα στελέχη όταν προσκομίζουν επικυρωμένο από την εφορία φ/α συμβολαίου ενοικίασης οικίας με αναγραφή «δωρεάν παραχώρηση» από συγγενείς πρώτου βαθμού.»
Η ΕΣΠΕ Θεσσαλίας ενημερώνει επίσης τα μέλη της που είτε προφορικώς, είτε κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας με τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου των δικαιολογητικών, είτε και εγγράφως τους έχουν επιστραφεί τα δικαιολογητικά και δεν τους έχει δηλαδή καταβληθεί η προβλεπόμενη από το ΠΔ (Ισχύει το ΠΔ από το 1993) αποζημίωση εξόδων μετάθεσης, με την παραπάνω αιτιολογία, να υποβάλλουν εκ νέου τα δικαιολογητικά τους (Είτε αφορούσαν τα έτη 2011, 2012 κλπ).
Στο επόμενο δε διάστημα, οι επιτροπές που έχουν καθοριστεί σε κάθε Νομό της Θεσσαλίας, μετά από επεξεργασία και συζήτηση διαφόρων επίκαιρων θεμάτων που μας απασχολούν και μας προβληματίζουν, θα υποβάλλει εισηγήσεις και προτάσεις.
Τρίτη 26 Μαρτίου 2013
Τακτικές Κρίσεις Σμηνάρχων 2013-14
1. Ευδοκίμως τερματίσαντες τη σταδιοδρομία τους:
α. Ιπτάμενος, Αθανάσιος Πολυμένης του Λεωνίδα
β. Μηχανικοί
(1) Αεροπορικών Εγκαταστάσεων, Κωνσταντίνος Δακτυλίδης του Γεώργιου
(2) Αεροσκαφών, Κωνσταντίνος Σοφιανός του Σωτήριου
(3) Αεροπορικών Εγκαταστάσεων, Γεώργιος Αρτινός του Αλέξανδρου
(4) Αεροπορικών Εγκαταστάσεων, Ανδρέας Λυμπερτάς του Νικόλαου
(5) Αεροπορικών Εγκαταστάσεων, Δημήτριος Ποιμενίδης του Ευστάθιου
γ. Αεράμυνας
(1) Κωνσταντίνος Λιοδάκης του Νικόλαου
(2) Αθανάσιος Καραμάνης του Ιωάννη
(3) Γαβριήλ Μπάρδας του Χρήστου
(4) Δημήτριος Κίτσος του Νικόλαου
(5) Λουκάς Παπακωνσταντίνου του Δημήτριου
δ. Οικονομικός, Βάιος Κυρατζόπουλος του Δημήτριου
ε. Εφοδιαστές
(1) Αθανάσιος Ρεκουνιώτης του Παναγιώτη
(2) Κωνσταντίνος Τομπούλογλου του Λάζαρου
στ. Διοικητικοί
(1) Αντώνιος Γιασαφάκης του Αντώνιου
(2) Ρωμανός Γούργαρης του Νικόλαου
(3) Νικόλαος Σαρηδημητρίου του Αθανάσιου
2. Μη Διατηρητέος Εφοδιαστής, Ιωάννης Πανούσης του Θεόδωρο
Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013
Ενημέρωση για θέματα συντάξεων αποστράτων
Ενημέρωση για θέματα συντάξεων αποστράτων |
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 22
Κατόπιν αιτήματος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Στρατιωτικών (ΠΟΣ),
πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ), με
σκοπό την ενημέρωση επί θεμάτων που αφορούν κυρίως τις συντάξεις των
αποστράτων.
Από τα ερωτήματα που τέθηκαν και την ενημέρωση που έγινε, προέκυψαν οι παρακάτω πληροφορίες και στοιχεία:
α. Μετά τη μείωση της σύνταξης λόγω τροποποίησης των βασικών μισθών των
εν ενεργεία συναδέλφων, έχει γίνει η επεξεργασία των συντάξεων
προκειμένου να καταβληθεί το δώρο των Χριστουγέννων σε όσους
συνταξιούχους η σύνταξη τους έχει κατέλθει κάτω των 2.500 ευρώ και
δικαιούνται δώρου, σε συνδυασμό με τις σχετικές διατάξεις. Σε αντίστοιχη ερώτηση μας, διευκρινίστηκε ότι το ποσό προσδιορίζεται αφού αφαιρεθούν οι μειώσεις των Ν. 4024/2011(-20 ή -40 %) και 4051/2012 (-12%).
β. Ο υπολογισμός της ΕΑΣ γίνεται με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (πρώτα
αφαιρείται η ΕΑΣ υπολογιζόμενη επί της βασικής σύνταξης και στη συνέχεια
αφαιρούνται οι άλλες μειώσεις) και για να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού,
απαιτείται νομοθετική ρύθμιση. Σε σχετική ερώτηση διευκρινίστηκε ότι
ουδείς έχει λάβει επιστροφή χρημάτων για την υπόψη αιτία.
γ. Στα αχρεωστήτως καταβληθέντα έχουν συνυπολογισθεί τα υπερβάλλοντα
ποσά στις κρατήσεις υπέρ τρίτων (π.χ. περίθαλψη, ΕΑΣ) που είχαν γίνει
στις αρχικές καταβληθείσες συντάξεις, πριν την αναδρομική μείωσή τους
από 1/8-31/12/2012, εκτός από το φόρο ο οποίος θα συμψηφισθεί με το
εκκαθαριστικό.
δ. Στο νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση και αφορά
«Ρυθμίσεις για την τροποποίηση και τη βελτίωση συνταξιοδοτικών,
δημοσιονομικών, διοικητικών και λοιπών διατάξεων του Υπουργείου
Οικονομικών» περιλαμβάνεται διάταξη για την αναγνώριση των μισθολογικών
προαγωγών που είχαν ¨παγώσει" για όσους αποστρατεύθηκαν από 1/7/2011.
Για την αναγνώριση θα απαιτηθεί αίτηση του ενδιαφερομένου και η σχετική
διοικητική πράξη του αρμόδιου Επιτελείου.
ε. Το επίδομα υψηλής ευθύνης που προβλέπεται για τους ανώτατους
βαθμούς έχει υποστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια αλλεπάλληλες μειώσεις
με αποτέλεσμα να έχει συρρικνωθεί στα 133 ευρώ, δηλαδή κάτω και από το
επίδομα των 176 ευρώ που δίδεται στους υπόλοιπους βαθμούς. Το θέμα είναι
γνωστό, απαιτεί όμως τροπολογία για την αποκατάσταση της στρέβλωσης.
στ. Το ποσοστό της κράτησης 5-10-15-20% που αναλογεί στο μέρισμα των
Μετοχικών Ταμείων και τους ΕΚΟΕΜ, (σύμφωνα με το Ν. 4093/2012
υπολογίζεται με τη βασική σύνταξη), θα παρακρατείται από τον αντίστοιχο
φορέα (άρα το μέρισμα και το βοήθημα θα είναι καταρχήν μειωμένα
αναλογικά λόγω αυτής της ρύθμισης).
ζ. Για κάποιον που επιθυμεί αλλαγή τραπεζικού λογαριασμού στον οποίον
κατατίθεται η σύνταξή του, χρειάζονται περίπου δύο μήνες για να
υλοποιηθεί, λόγω της εφαρμογής του διατραπεζικού συστήματος "ΔΙΑΣ"
(απάντηση σε σχετική ερώτηση λόγω του πρόσφατου θέματος των Κυπριακών
τραπεζών).
Η συνεργασία θεωρούμε ότι ήταν εποικοδομητική και έδωσε απαντήσεις σε ερωτήματα συναδέλφων μας.
Εκκρεμούν οι απαντήσεις του Υπουργείου Οικονομικών στα θέματα που έθεσε
η ΠΟΣ κατά την επίσκεψή της στον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών Χρήστο
Σταϊκούρα την 11η Φεβρ. 2013.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Βασίλειος Νικολόπουλος
Βασίλειος ΠαπαδόπουλοςΤαξίαρχος εα Ταξίαρχος εα |
Κυριακή 24 Μαρτίου 2013
Τι άλλαξαν οι συγκεντρώσεις των στρατιωτικών
Γράφει ο
Βασίλης Γκαβαρδίνας
Ανθλγός (ΑΠΖ)
Μετά τις μεγαλειώδης συγκεντρώσεις των στρατιωτικών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, πρωτοφανής για τα ελληνικά χρονικά, τίποτε δεν θα είναι πια το ίδιο. Πραγματικά έγιναν κοσμοιστορικές αλλαγές τόσο στο μικρόκοσμο των στρατιωτικών όσο και στην αντιμετώπισή μας πλέον από όλους τους υπόλοιπους.
Κατ αρχήν εμείς οι στρατιωτικοί καταλάβαμε ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις συνεχείς επιθέσεις που δεχόμαστε εδώ και 3 χρόνια. Δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια συγκρούσεων, αντιδικιών και αλληλοκατηγοριών ανάμεσα μας. Εν'ενεργεία και εν’αποστρατεία στρατιωτικοί, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί γίναμε μία γροθιά. Ενώσαμε τις φωνές μας και πλέον η κραυγή απόγνωσής μας, έγινε εκκωφαντική.
Όλοι πλέον κατάλαβαν ότι κάτι έχει αλλάξει. Σε επερώτηση 51 βουλευτών, του βασικού κυβερνώντος κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας (πρωτοφανέστατος αριθμός επερωτώντων) αναγνωρίζεται η μεγάλη αδικία που υπέστησε ο κλάδος μας και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να αποκατασταθεί καταρχήν το κύρος των στρατιωτικών από τους «αντιμιλιταριστές» που δείχνουν να κατέχουν καίρια κυβερνητικά αξιώματα, αλλά και των μισθών και των συντάξεών μας που μαθηματικά οδηγούν στην εξαθλίωση. Πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να διώξουν από την ψυχή μας το αίσθημα τις αδικίας που μας έχει κυριεύσει εδώ και πολλά χρόνια. Την γενική εντύπωση ότι είμαστε εργαζόμενοι β’ κατηγορίας, και την πεποίθηση ότι κανένας δεν έχει σκύψει ποτέ, και ούτε πρόκειται να το κάνει, στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.
Το στεγαστικό και η αναγκαστική ανεργία της συζύγου μας είναι ανυπέρβλητα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο οι εν’ενεργεία όσο και οι συνταξιούχοι στρατιωτικοί αλλά κανένας αποφασίζων δεν θέλει να δει το πρόβλημα κατάματα. Το θέμα των χιλιάδων απλήρωτων υπερωριών θεωρείται απολύτως φυσιολογικό από όλους τους πολιτικούς μας προϊσταμένους εδώ και δεκαετίες (σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στη βουλή των Ελλήνων). Άραγε οι ίδιοι θα επέλεγαν ποτέ για τους εαυτούς τους, τις συζύγους του ή τα παιδιά τους τη δωρεάν εργασία οπουδήποτε;
Η πραγματικότητα είναι ότι αυτοί που ανέλαβαν να υλοποιήσουν τα μνημόνια σχεδίασαν και εφαρμόζουν μια φιλοσοφία των τελευταίων δεκαετιών που θέλει τους στρατιωτικούς να είναι μια κατηγορία «άχρηστων», «αντιπαραγωγικών» και «αναγκαίο κακό» ανάμεσα στους κρατικούς υπαλλήλους. Πρέπει λοιπόν το μισθολογικό κόστος των στρατιωτικών να ανταποκρίνεται απολύτως στη φιλοσοφία τους άσχετα αν στους σχεδιασμούς τους δεν υπολόγισαν ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί μία μονόμισθη οικογένεια (με πάγιο έξοδο καταβολής ενοικίου) με μισθούς 700,800,ή ακόμα και 1200 ευρώ. Αλήθεια σαν ανέκδοτο θα άκουγαν το γεγονός ότι κάποτε οι μισθοί των στρατιωτικών ήταν συνδεμένοι με αυτές των δικαστικών. Ο ελληνικός λαός όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι όταν η πατρίδα το απαιτήσει όλοι οι έλληνες να προτάξουμε τα στήθη μας για την υπεράσπισή της, οι στρατιωτικοί θα είμαστε στη πρώτη γραμμή χωρίς να υπολογίσουμε το πολυτιμότερο αγαθό μας δηλαδή τη ζωή μας. Άραγε αυτοί (οι αντιμιλιταριστές) θα είναι πίσω μας ή θα ψάχνουν κάποιο αεροπλάνο να «την κάνουν»;
Ήρθε λοιπόν η στιγμή όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να καταλάβουν ότι προκαλούν μεγάλη ζημιά στο αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων, και να μην τρέφουν αυταπάτες ότι ο στρατός λειτουργεί με αυτόματο πιλότο και δεν τον αγγίζουν οι αποφάσεις τους. Είναι πλείστα τα παραδείγματα στην ιστορία όπου αποδεικνύουν ότι μόνο το ηθικό κερδίζει τις μάχες. Πολυάριθμοι στρατοί καταστράφηκαν από υποδεέστερους αντιπάλους λόγω ανυπαρξίας ηθικού και διάθεσης να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων.
Και εμείς οι στρατιωτικοί όμως έχουμε τις ευθύνες μας. Για δεκαετίες ολόκληρες δίναμε την εντύπωση σε όλους τους κυβερνώντες ότι ήμασταν εργαζόμενοι χωρίς προβλήματα. Υπήρχε η αντίληψη ότι πρέπει να παρουσιάζουμε την ιδανική εικόνα και όχι την πραγματική. Αφήναμε να αλωνίζουν στα Μ.Μ.Ε. άνθρωποι που καταφέρονταν εναντίον μας για χρόνια δημιουργώντας την εντύπωση στον ελληνικό λαό ότι ανήκουμε στην κατηγορία των προνομιούχων δημοσίων λειτουργών. Αλήθεια πόσες φορές δεν μας έκαναν να αγανακτήσουμε εκφράσεις του τύπου «τι ανάγκη έχετε εσείς αφού ενοίκιο δεν πληρώνετε» ή «είναι απαράδεκτο να ταΐζουμε δωρεάν εσάς και τις οικογένειές σας κάθε μέρα στις στρατιωτικές λέσχες» ή « κάθε καλοκαίρι κάνετε δωρεάν διακοπές» ή «καλά είναι δίκαιο σε όλους τους συνταξιούχους στρατιωτικούς να χαρίζονται δωρεάν σπίτια και μάλιστα σε ακριβές περιοχές όπως στου Παπάγου;». Αυτή τη επικρατούσα άποψη πληρώνουμε τώρα.
Όλα όμως τώρα άλλαξαν. Μετά το «σεισμό» που προκάλεσαν οι συγκεντρώσεις μας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και οι δημόσιες τοποθετήσεις μας και δηλώσεις μας σε όλα τα Μ.Μ.Ε. φαίνεται ότι άλλαξαν το κλίμα. Ανέδειξαν την πραγματική έκταση του προβλήματος των, πέρα από κάθε λογική, μειώσεων των μισθών και των συντάξεων των στρατιωτικών και έδειξε το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν πλέον οι αποφασίζοντες για να αποκαταστήσουν τα πράγματα και να εξαλείψουν το αίσθημα της αδικίας από μια τεράστια κατηγορία εργαζομένων. Όλοι ελπίζουμε αυτό να γίνει σύντομα γιατί αλλιώς όταν η αδικία μεταβληθεί σε οργή θα καταλάβουν ότι ο «δεδομένος» και «κοιμόμενος γίγαντας» θα ξυπνήσει και τότε θα είναι αργά για πολλούς.
Βασίλης Γκαβαρδίνας
Ανθλγός (ΑΠΖ)
Μετά τις μεγαλειώδης συγκεντρώσεις των στρατιωτικών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, πρωτοφανής για τα ελληνικά χρονικά, τίποτε δεν θα είναι πια το ίδιο. Πραγματικά έγιναν κοσμοιστορικές αλλαγές τόσο στο μικρόκοσμο των στρατιωτικών όσο και στην αντιμετώπισή μας πλέον από όλους τους υπόλοιπους.
Κατ αρχήν εμείς οι στρατιωτικοί καταλάβαμε ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις συνεχείς επιθέσεις που δεχόμαστε εδώ και 3 χρόνια. Δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια συγκρούσεων, αντιδικιών και αλληλοκατηγοριών ανάμεσα μας. Εν'ενεργεία και εν’αποστρατεία στρατιωτικοί, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί γίναμε μία γροθιά. Ενώσαμε τις φωνές μας και πλέον η κραυγή απόγνωσής μας, έγινε εκκωφαντική.
Όλοι πλέον κατάλαβαν ότι κάτι έχει αλλάξει. Σε επερώτηση 51 βουλευτών, του βασικού κυβερνώντος κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας (πρωτοφανέστατος αριθμός επερωτώντων) αναγνωρίζεται η μεγάλη αδικία που υπέστησε ο κλάδος μας και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να αποκατασταθεί καταρχήν το κύρος των στρατιωτικών από τους «αντιμιλιταριστές» που δείχνουν να κατέχουν καίρια κυβερνητικά αξιώματα, αλλά και των μισθών και των συντάξεών μας που μαθηματικά οδηγούν στην εξαθλίωση. Πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να διώξουν από την ψυχή μας το αίσθημα τις αδικίας που μας έχει κυριεύσει εδώ και πολλά χρόνια. Την γενική εντύπωση ότι είμαστε εργαζόμενοι β’ κατηγορίας, και την πεποίθηση ότι κανένας δεν έχει σκύψει ποτέ, και ούτε πρόκειται να το κάνει, στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.
Το στεγαστικό και η αναγκαστική ανεργία της συζύγου μας είναι ανυπέρβλητα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο οι εν’ενεργεία όσο και οι συνταξιούχοι στρατιωτικοί αλλά κανένας αποφασίζων δεν θέλει να δει το πρόβλημα κατάματα. Το θέμα των χιλιάδων απλήρωτων υπερωριών θεωρείται απολύτως φυσιολογικό από όλους τους πολιτικούς μας προϊσταμένους εδώ και δεκαετίες (σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στη βουλή των Ελλήνων). Άραγε οι ίδιοι θα επέλεγαν ποτέ για τους εαυτούς τους, τις συζύγους του ή τα παιδιά τους τη δωρεάν εργασία οπουδήποτε;
Η πραγματικότητα είναι ότι αυτοί που ανέλαβαν να υλοποιήσουν τα μνημόνια σχεδίασαν και εφαρμόζουν μια φιλοσοφία των τελευταίων δεκαετιών που θέλει τους στρατιωτικούς να είναι μια κατηγορία «άχρηστων», «αντιπαραγωγικών» και «αναγκαίο κακό» ανάμεσα στους κρατικούς υπαλλήλους. Πρέπει λοιπόν το μισθολογικό κόστος των στρατιωτικών να ανταποκρίνεται απολύτως στη φιλοσοφία τους άσχετα αν στους σχεδιασμούς τους δεν υπολόγισαν ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί μία μονόμισθη οικογένεια (με πάγιο έξοδο καταβολής ενοικίου) με μισθούς 700,800,ή ακόμα και 1200 ευρώ. Αλήθεια σαν ανέκδοτο θα άκουγαν το γεγονός ότι κάποτε οι μισθοί των στρατιωτικών ήταν συνδεμένοι με αυτές των δικαστικών. Ο ελληνικός λαός όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι όταν η πατρίδα το απαιτήσει όλοι οι έλληνες να προτάξουμε τα στήθη μας για την υπεράσπισή της, οι στρατιωτικοί θα είμαστε στη πρώτη γραμμή χωρίς να υπολογίσουμε το πολυτιμότερο αγαθό μας δηλαδή τη ζωή μας. Άραγε αυτοί (οι αντιμιλιταριστές) θα είναι πίσω μας ή θα ψάχνουν κάποιο αεροπλάνο να «την κάνουν»;
Ήρθε λοιπόν η στιγμή όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να καταλάβουν ότι προκαλούν μεγάλη ζημιά στο αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων, και να μην τρέφουν αυταπάτες ότι ο στρατός λειτουργεί με αυτόματο πιλότο και δεν τον αγγίζουν οι αποφάσεις τους. Είναι πλείστα τα παραδείγματα στην ιστορία όπου αποδεικνύουν ότι μόνο το ηθικό κερδίζει τις μάχες. Πολυάριθμοι στρατοί καταστράφηκαν από υποδεέστερους αντιπάλους λόγω ανυπαρξίας ηθικού και διάθεσης να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων.
Και εμείς οι στρατιωτικοί όμως έχουμε τις ευθύνες μας. Για δεκαετίες ολόκληρες δίναμε την εντύπωση σε όλους τους κυβερνώντες ότι ήμασταν εργαζόμενοι χωρίς προβλήματα. Υπήρχε η αντίληψη ότι πρέπει να παρουσιάζουμε την ιδανική εικόνα και όχι την πραγματική. Αφήναμε να αλωνίζουν στα Μ.Μ.Ε. άνθρωποι που καταφέρονταν εναντίον μας για χρόνια δημιουργώντας την εντύπωση στον ελληνικό λαό ότι ανήκουμε στην κατηγορία των προνομιούχων δημοσίων λειτουργών. Αλήθεια πόσες φορές δεν μας έκαναν να αγανακτήσουμε εκφράσεις του τύπου «τι ανάγκη έχετε εσείς αφού ενοίκιο δεν πληρώνετε» ή «είναι απαράδεκτο να ταΐζουμε δωρεάν εσάς και τις οικογένειές σας κάθε μέρα στις στρατιωτικές λέσχες» ή « κάθε καλοκαίρι κάνετε δωρεάν διακοπές» ή «καλά είναι δίκαιο σε όλους τους συνταξιούχους στρατιωτικούς να χαρίζονται δωρεάν σπίτια και μάλιστα σε ακριβές περιοχές όπως στου Παπάγου;». Αυτή τη επικρατούσα άποψη πληρώνουμε τώρα.
Όλα όμως τώρα άλλαξαν. Μετά το «σεισμό» που προκάλεσαν οι συγκεντρώσεις μας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και οι δημόσιες τοποθετήσεις μας και δηλώσεις μας σε όλα τα Μ.Μ.Ε. φαίνεται ότι άλλαξαν το κλίμα. Ανέδειξαν την πραγματική έκταση του προβλήματος των, πέρα από κάθε λογική, μειώσεων των μισθών και των συντάξεων των στρατιωτικών και έδειξε το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν πλέον οι αποφασίζοντες για να αποκαταστήσουν τα πράγματα και να εξαλείψουν το αίσθημα της αδικίας από μια τεράστια κατηγορία εργαζομένων. Όλοι ελπίζουμε αυτό να γίνει σύντομα γιατί αλλιώς όταν η αδικία μεταβληθεί σε οργή θα καταλάβουν ότι ο «δεδομένος» και «κοιμόμενος γίγαντας» θα ξυπνήσει και τότε θα είναι αργά για πολλούς.
25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 ΕΘΝΙΚΗ & ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ
Πλησιάζει σε λίγες μέρες η Άγια μέρα,
που κάνει τα στήθη μας να φουσκώνουν από
περηφάνια και τις ψυχές μας να ευγνωμονούν το Θεό που μας έκανε χριστιανούς και
Έλληνες.
Διπλή γιορτή γιορτάζει η πατρίδα μας .
25 Μαρτίου. Γιορτή της θρησκείας μας και γιορτή της πατρίδας μας. Μονάχα στην
Ελλάδα ταίριαξε η φωνή του αγγέλου με τη φωνή του σκλαβωμένου και του
επαναστατημένου Έλληνα.
Πριν από πολλά χρόνια, ο αρχάγγελος Γαβριήλ έφερε την ευχάριστη είδηση,
στη φτωχή κόρη της Ναζαρέτ, την Παρθένο Μαρία ότι «Θα γεννήσει τον Υιό του Θεού
που θα σώσει τους ανθρώπους από τη σκλαβιά της αμαρτίας ».
Πολύ αργότερα μια τέτοια μέρα πάλι , ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία στην αγία Λαύρα το λάβαρο του αγώνα της λευτεριάς και ακούσθηκε σε όλο το σκλαβωμένο
ελληνικό Γένος το σάλπισμα της επανάστασης, ο όρκος ο ιερός «Ελευθερία ή θάνατος»...
Στιγμή ιερή. Όλοι οι Έλληνες σαν ένας άνθρωπος με μια ψυχή και πίστη στο Θεό, ορκίζονται να ελευθερώσουν τη σκλαβωμένη τους πατρίδα. .
Βροντούν τα όπλα των πολεμιστών και αστράφτουν στον ανοιξιάτικο ήλιο. Αρχίζουν ένα
σκληρό αγώνα με το βάρβαρο κατακτητή. Όλοι οι Έλληνες πολεμούν σα λιοντάρια, για να διώξουν τους Τούρκους από την ένδοξη πατρίδα τους χαρίζοντάς ελευθερία κι ευτυχία.
Κι ένας λαός ξεχύνεται σαν το θολό ποτάμι, σαν το σίφουνα, κι όλα τα παρασέρνει στο
πέρασμά του.Μετά από πολλές θυσίες και πολύχρονους αγώνες ξεπρόβαλε για τους
Έλληνες η πολυπόθητη σκλαβιά.Θυσίες αμέτρητες. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; το Ζάλογγο, την Αλαμάνα, το, Μεσολόγγι, το Μανιάκι, το Σούλι, τα Δερβενάκια ή το χάνι της Γραβιάς
Και ποιον από τους ήρωες να πρωτοαναφέρει; Τον Παπαφλέσσα, τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη, το Διάκο, το Μιαούλη, τον Ανδρούτσο, τον Υψηλάντη. Χιλιάδες άλλοι
Έλληνες έχυσαν το αίμα τους για να μας χαρίσουν μια πατρίδα ελεύθερη και τιμημένη.
Αυτή τη μεγάλη γιορτή γιορτάζει η πατρίδα μας. Στις πόλεις και τα χωριά πρέπει να
κυματίζει περήφανη η γαλανόλευκη σημαία μας και θα γίνουν δοξολογίες και παρελάσεις
για να τιμήσουμε τους ηρωικούς μας προγόνους.
Πρέπει να νιώθουμε την ψυχή μας πλημμυρισμένη από ευγνωμοσύνη προς τους
δοξασμένους προγόνους μας. Να νιώθουμε περηφάνια γιατί είμαστε απόγονοι
τέτοιων ηρώων. Χρέος όλων μας είναι να φανούμε κι εμείς αντάξιοι αν η πατρίδα μας χρειασθεί.
Αφήστε τις καρδιές σας να πλημμυρίσουν χαρά και ενθουσιασμό. Τραγουδήστε και
υμνήστε αυτούς που έκαμαν να φέξει αυτή η ολόλαμπρη μέρα η 25η Μαρτίου. Ας βροντοφωνάξουμε με τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά
«Αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλο κανένα. Μεθύστε από το αθάνατο κρασί του 1821 »!
Θα επιχειρήσω μια μικρή αναδρομή στα γεγονότα χωρίς να διεκδικώ δάφνες ιστορικού,
αλλά βασισμένος σε πηγές που βρήκα και στοιχεία που γνωρίζω από προσωπικές
αναζητήσεις .
Θέλοντας με τον τρόπο μου να τιμήσω αυτούς τους ανθρώπους που δώσανε το αίμα τους
και την ζωή τους, για να μπορούμε όλοι εμείς σήμερα να λέμε πως είμαστε ελεύθεροι .
είδηση, που έφερε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Παναγία, ότι μέσω αυτής θα ενσαρκωθεί
ο Υιός του Θεού. «Ιδού νυν ευαγγελίζομαι χαράν μεγάλην» της είπε ο Αρχάγγελος.
Όταν η Παναγία ρώτησε πώς είναι δυνατόν να τεκνοποιήσει χωρίς άνδρα, ο
Αρχάγγελος τηςαπάντησε ότι το Άγιο Πνεύμα θα έρθει σε εσένα και με την δύναμη του
Υψίστου θα συντελεστεί η ενσάρκωση του Υιού του. Έτσι η Μαρία συνέλαβε τον Υιό και
λόγο του Θεού, τον Ιησού Χριστό, ο οποίος με την εκούσια θυσία και τον μαρτυρικό «θάνατό» του, έσωσε το ανθρώπινο γένος από τον αιώνιο θάνατο, στον οποίο είχε οδηγηθεί μετά
από την εκδίωξη των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο. Το απολυτίκιο της γιορτής λέει: «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και τού απ' αιώνος μυστηρίου ή φανέρωσις
ο Υιός τού Θεού Υιός τής Παρθένου γίνεται και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται.
Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.» Δηλαδή: «Σήμερα είναι η κυριότερη μέρα της σωτηρίας μας και η φανέρωση του Μυστηρίου, που ήταν από πολλά χρόνια κρυμμένο: Ο Υιός του Θεού θα γίνει
άνθρωπος, Υιός τής Παρθένου Μαρίας και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ αυτό το χαρμόσυνο
μήνυμα φέρνει. Γι’ αυτό κι εμείς μαζί μ αυτόν ας πούμε ζωηρά στην Παναγία: Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου.» Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της Εκκλησίας μας. Είναι μέρα χαράς και αγαλλίασης. Η Εκκλησία επιτρέπει την βρώση ψαριών ακόμα και αν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου «πέσει» μέσα
στην Μεγάλη Εβδομάδα. Η ημέρα αυτή είναι και ημέρα αργίας. Η παράδοση λέει ότι αυτήν την ημέρα ούτε τα χελιδόνια δεν χτίζουν τις φωλιές τους. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας
μας, την ημέρα αυτή, τα παιδιά βγάζουν από τα χέρια τους τον «Μάρτη».
Όπως πολλά πράγματα οι σύγχρονοι Έλληνες μας αρέσει να τα αποδημούμε και να τα αμφισβητούμε ,έτσι και αυτό το λαμπρό γεγονός και η ακριβής ημερομηνία έναρξης του
δεν θα ξέφευγε !
Διάφοροι ιστορικοί ορίζουν πως σαν μέρα εορτασμού της επανάστασης και αρχή της
ορίσθηκε συμβολικά η 25 Μαρτίου το 1938 επί Όθωνα και εορτάσθει περίλαμπρα στον ναό
της Αγίας Ειρήνης που βρίσκετε στην οδό Αιόλου .
Αυτό γιατί «τα γεγονότα υπαγόρευαν την επιλογή είτε της 24ης Φεβρουαρίου, με την εκδήλωση του κινήματος του Υψηλάντη, ή έστω της 23ης Μαρτίου, όταν ξεσπά η επαναστατική δράση στην Πελοπόννησο». Και επειδή «η ισχύς του συμβολισμού επικράτησε των πορισμάτων της έρευνας, σήμερα κανένας δεν πιστεύει πλέον ότι η ελληνική Επανάσταση κηρύχθηκε όντως την 25η Μαρτίου 1821, ούτε ότι αυτό συνέβη στην Αγία Λαύρα». Και ποιος επέβαλε τελικά την 25η Μαρτίου ως ημέρα για να γιορτάζεται η Επανάσταση; Η Εκκλησία, φυσικά, για να επιτευχθεί τελικά «η σύνδεση … της εθνικής επετείου με τη θρησκευτική εορτή και τους συμβολισμούς για το έθνος που συνεπαγόταν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου».
Έτσι, η 25η Μαρτίου είναι συνολικά ένας θρύλος που «σαφώς εφευρέθηκε εκ των υστέρων, για να συνδεθεί η Επανάσταση με την υπόσχεση της Ελεύσεως του Σωτήρα κατά τον Ευαγγελισμό της Μαρίας και βέβαια για να συνδεθεί η Επανάσταση (που κατ’ αρχάς έγινε με δεδηλωμένη αντίρρηση της επίσημης Εκκλησίας) με την ευλογία της εκκλησιαστικής ηγεσίας».
Η άλλη άποψη λέει : Η 25η Μαρτίου ορίστηκε ως ημερομηνία για την έναρξη της Επανάστασης όχι το 1838, για να εξυπηρετηθεί η Εκκλησία και τα όποια ιδιοτελή συμφέροντά της, όπως ισχυρίζονται με τόση βεβαιότητα οι… ειδικοί, αλλά ήδη από το 1820. Και όχι από κάποιον μεμονωμένο αγωνιστή ή αγωνιστές, ή γενικά από τους επαναστατημένους Έλληνες, αλλά από τον ίδιο τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Και θα το ήξεραν αυτό οι καλοί ιστορικοί μας αν είχαν κάνει τον κόπο να διαβάσουν τα Απομνημονεύματα των αγωνιστών του ’21, με πρώτα και καλύτερα αυτά του Κολοκοτρώνη ή, έστω, την Ιστορία του Τρικούπη ή – τουλάχιστον την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , το «έργο αναφοράς» , όπως οι ίδιοι ομολογούν ότι είναι, «το καμάρι μας» , όπως οι ίδιοι τη χαρακτηρίζουν.
Και γιατί ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επέλεξε, από το 1820, αυτή ειδικά την ημερομηνία για τον ξεσηκωμό του Γένους, και όχι οποιανδήποτε άλλη; Μα ακριβώς επειδή συνέπιπτε με τη γιορτή του Ευαγγελισμού, στην οποία (γιορτή) ο Υψηλάντης ήθελε να δώσει μια καινούργια συμβολική σημασία, «ως ευαγγελιζομένην την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους».
Γι’ αυτό και ο Κολοκοτρώνης είχε λάβει ήδη από το 1820 επιστολές από τον Υψηλάντη, με τις οποίες τον πληροφορούσε ότι η ημέρα του ξεσηκωμού θα ήταν η 25η Μαρτίου, ώστε να είναι μέχρι τότε έτοιμος: «… εις τα ’20 με ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη διά να είμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι εδικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως» .
Και από εκείνη τη στιγμή μέχρι τον Μάρτη, ο Κολοκοτρώνης, πιστός στον μεγάλο αρχηγό, πραγματικά μηνούσε σ’ όλον τον Μοριά «…την ημέραν του Ευαγγελισμού να είναι έτοιμοι, και κάθε επαρχία να κινηθή» . Έτσι, η 25η Μαρτίου 1821 έγινε από τότε, για όλους τους ραγιάδες, η προσδιορισμένη ημέρα. Γι’ αυτό και στη σύσκεψη της Βοστίτσας αυτή η ημερομηνία ανακοινώθηκε από τον Παπαφλέσσα ως η ημερομηνία για τον ξεσηκωμό και στη σύσκεψη των οπλαρχηγών της Ρούμελης στη Λευκάδα.
Οι Ρουμελιώτες μάλιστα, σε αντίθεση με τον σκεπτικισμό των προκρίτων του Μοριά, τη δέχτηκαν αμέσως και με μεγάλον ενθουσιασμό, ξεκινώντας ευθύς όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες . Έτσι, παρά το ότι στη Μολδοβλαχία είχε κηρυχθεί η Επανάσταση από τον Υψηλάντη ήδη από τις 24 του Φλεβάρη, στον Μοριά και στη Ρούμελη ο Κολοκοτρώνης και όλοι οι άλλοι καπεταναίοι περίμεναν υπομονετικά να έρθει η «προσδιορισμένη» και γι’ αυτούς ημέρα, ώστε να «κινήσουν» και εκείνοι με τη σειρά τους τον «ξεσηκωμόν» .
Τους πρόλαβαν όμως τα γεγονότα, και τελικά η Επανάσταση ξεκίνησε δυο - τρεις μέρες νωρίτερα από την «προσδορισμένην» και γεμάτη συμβολισμούς ημέρα.
Δηλαδή, η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου όχι μόνον δεν ορίστηκε εκ των υστέρων, για να ικανοποιηθεί η Εκκλησία, αλλά, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζονται οι «απομυθευτές» ιστορικοί, η 25η Μαρτίου ορίστηκε εκ των προτέρων, το 1820, από τον ίδιο τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Γι’ αυτό και από τις αρχές του 1821 η 25η Μαρτίου είχε καταστεί για όλους τους υπόδουλους Έλληνες η «προσδιορισμένη ημέρα» για την έναρξη της Επανάστασης, που άλλοι την περίμεναν με λαχτάρα και άλλοι με σκεπτικισμό, ο καθένας για τους δικούς του λόγους… Το γιατί η Επανάσταση ξεκίνησε τελικά δυο -τρεις μέρες «προ της προσδιορισθείσης ημέρας» είναι πράγματι ένα ζήτημα, το οποίο όμως δεν διέλαθε της ιστορικής επιστήμης ήδη από τον 19ο αι., η οποία και προέβη στις ανάλογες έρευνες και αναλύσεις .
Αυτά προς απλή ενημέρωση και χωρίς να παίρνω θέση για πια από τις δυο απόψεις ευσταθεί .
Σύμφωνα με τους οραματισμούς των ιδρυτών της η Φιλική Εταιρεία επρόκειτο να αποτελέσει μια μυστική ολιγομελή οργάνωση επίλεκτων Ελλήνων. Οι αλλοεθνείς αποκλείονταν από τις τάξεις της.
Τα πρώτα χρόνια η οργάνωση συνάντησε δυσκολίες στη στελέχωσή της και τα μέλη της δεν υπερέβαιναν τα τριάντα. Ομως το 1818 οι Φιλικοί άρχισαν να επισκέπτονται τις ελληνικές κοινότητες για να κατηχούν νέα μέλη με αποτέλεσμα να αρχίσουν να αυξάνονται ραγδαία οι μυημένοι. Το 1819 μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία οι περισσότεροι πρόκριτοι της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου και αρκετοί οπλαρχηγοί. Τον επόμενο χρόνο τα μέλη της ξεπερνούσαν τις 3.000. Αυτή η επιτυχής πορεία της Φιλικής Εταιρείας οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στο γεγονός, ότι καλλιεργούσαν την ιδέα πως η κίνησή τους υποστηριζόταν από τη Ρωσία και ότι είχαν την ευλογία του Πατριάρχη.
Οι Φιλικοί δεν ήταν όλοι ίσοι. Υπήρχε ο ηγετικός πυρήνας, η Ανωτάτη Αρχή όπως ονομαζόταν, τέσσερις πολιτικές και δύο στρατιωτικές βαθμίδες στις οποίες εντάσσονταν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Στη χαμηλότερη βαθμίδα ήταν οι βλάμηδες, δηλαδή οι αγράμματοι και οι απλοί άνθρωποι. Στην επομένη βαθμίδα, τους συστημένους, εντάσσονταν οι υπάλληλοι και οι μικροέμποροι, ενώ στις δυο επόμενες βαθμίδες, τους ιερείς και τους ποιμένες, εντάσσονταν οι ευκατάστατοι και οι μορφωμένοι. Οι στρατιωτικές βαθμίδες ήταν αυτή των αφιερωμένων και εκείνη των ποιμένων.
Η Ανώτατη Αρχή περιλάμβανε αρχικά τους ιδρυτές της οργάνωσης. Στο διάστημα 1815-1818 διευρύνθηκε με την είσοδο σε αυτήν του Αντωνίου Κομιζόπουλου, του Νικολάου Γαλάτη, του Ανθιμου Γαζή, του Αθανάσιου Σέκερη και του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου.
Οσο όμως απλωνόταν η Φιλική Εταιρεία τόσο περισσότερο ένιωθαν οι ιδρυτές της την ανάγκη να αναζητήσουν έναν αρχηγό με πανελλήνια ακτινοβολία και διεθνή αναγνώριση. Ετσι στις αρχές του 1820 οι Φιλικοί πλησίασαν τον
Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας και του πρόσφεραν την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας. Οταν εκείνος αρνήθηκε, πρόσφεραν την αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη που είχε σταδιοδρομήσει με επιτυχία στον ρωσικό στρατό.
Οι τρεις ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας είχαν ως στόχο να προετοιμάσουν μια εξέγερση που θα ελευθέρωνε το Γένος και την Πατρίδα από τον τουρκικό ζυγό. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν ανέλαβε τη θέση του "Γενικού Επιτρόπου της Αρχής", ξεκίνησε εσπευσμένα τις εργασίες για την προετοιμασία της επανάστασης. Οι μυημένοι ήταν πλέον χιλιάδες, το "μυστικό" κυκλοφορούσε σε όλο τον ελλαδικό και βαλκανικό χώρο και στις παροικίες με αποτέλεσμα να κιδυνεύει ανά πάσα στιγμή να προδοθεί στους Τούρκους.
Ο Υψηλάντης, ο οποίος θαύμαζε τον Ρήγα Βελεστινλή και τις ιδέες του, επιδίωξε τη συνεργασία με τους άλλους βαλκανικοιύς λαούς. Απευθύνθηκε στους Σέρβους και στους Βλάχους αλλά οι προσπάθειές του δεν ευοδώθηκαν. Ομως στις αρχές του 1821 υπήρχαν καλύτερες προυποθέσεις για το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης στη βόρεια Βαλκανική και συγκεκριμένα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες διότι διοικούνταν από Φαναριώτες Ηγεμόνες και ο τουρκικός στρατός απαγορευόταν να σταθμεύει στην περιοχή. Η επανάσταση ξέσπασε ουσιαστικά στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 όταν ο Υψηλάντης διέβη τον Προύθο ποταμό και εισήλθε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Από τον Ιανουάριο του 1821 είχε σταλεί στην Πελοπόννησο ο Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας για να ξεσηκώσει τους προκρίτους και τους ιερείς. Τον Μάρτιο η Πελοπόννησος πήρε τα όπλα και τον Ιούνιο έφθασε στην Ελλάδα ο Δημήτριος Υψηλάντης ως πληρεξούσιος του αδελφού του προκειμένου να αναλάβει την αρχηγία του Αγώνα, όμως γρήγορα παραμερίστηκε από τους ντόπιους προκρίτους και οπλαρχηγούς. Ηταν πλέον φανερό ότι το Γένος μπορούσε να διεξάγει τον Αγώνα του και χωρίς την καθοδήγηση της Φιλικής Εταιρείας.
Η Φιλική Εταιρεία δεν κατόρθωσε να προωθήσει την ιδέα για μια παμβαλκανική εξέγερση, διότι οι βαλκανικοί λαοί είτε βρίσκονταν ακόμη στα πρώιμα στάδια του εθνικού τους Διαφωτισμού, είτε οι στόχοι τους δεν ταυτίζονταν με εκείνους των Ελλήνων. Κατόρθωσε όμως να οργανώσει τους Ελληνες, να τους εμφυσήσει την ιδέα της εξέγερσης και τελικά να προετοιμάσει και να εκδηλώσει την επανάσταση του Ελληνικού Γένους, η οποία κατέληξε στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Ο ΟΡΚΟΣ
«Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα. Να φανερώσω το παραμικρόν από τα σημεία και τους λόγους της, μήτε να σταθώ κατ΄ουδένα λόγον ή αφορμή του να καταλάβωσι άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, μήτε εις συγγενείς μου, μήτε εις πνευματικόν ή φίλον μου.
Ορκίζομαι ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει εις καμμίαν εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανέναν δεσμόν υποχρεωτικόν. Και μάλιστα, οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρείαν, θέλω τον νομίζει ως ουδέν.
Ορκίζομαι ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος μου, των οπαδών και των ομοφρόνων με τούτους, θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην και αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις το συγχωρήσει.
Ορκίζομαι να μη μεταχειριστώ ποτέ βίαν δια να αναγνωρισθώ με κανένα συνάδελφον, προσέχων εξ εναντίας με την μεγαλυτέραν επιμέλειαν να μην λανθασθώ κατά τούτο, γενόμενος αίτιος ακολούθου τινός συμβάντος, με κανένα συνάδελφον.
Ορκίζομαι να συντρέχω, όπου εύρω τινά συνάδελφον, με όλην την δύναμιν και την κατάστασίν μου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι μεγαλύτερος εις τον βαθμόν και αν έτυχε πρότερον εχθρός μου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω, καθ΄όσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγαλυτέρα.
Ορκίζομαι ότι καθώς εγώ παρεδέχθην εις Εταιρείαν, να δέχομαι παρομοίως άλλον αδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζομένην άργητα, εωσού τον γνωρίσω Έλληνα αληθή, θερμόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι μόνον να φυλάττη το μυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήματος.
Ορκίζομαι να μην ωφελώμαι κατ΄ουδένα τρόπον από τα χρήματα της Εταιρείας, θεωρών αυτά ως ιερό πράγμα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το Έθνος μου. Να προφυλάττωμαι παρομοίως και εις τα λαμβανόμενα εσφραγισμένα γράμματα.
Ορκίζομαι να μην ερωτώ κανένα των Φιλικών με περιέργειαν, δια να μάθω οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρείαν. Κατά τούτο δε μήτε εγώ να φανερώσω, ή να δώσω αφορμήν εις τούτον να καταλάβη, ποίος με παρεδέχθη. Να αποκρίνομαι μάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίζω το σημείον εις το εφοδιαστικόν τινός.
Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν μου, να είμαι ενάρετος. Να ευλαβώμαι την θρησκείαν μου, χωρίς να καταφρονώ τας ξένας. Να δίδω πάντοτε το καλόν παράδειγμα. Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβομαι την διοίκησιν, τα έθιμα, τα κριτήρια και τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατριβώ.
Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σε, ω ιερά πλην τρισάθλια Πατρίς ! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα κατά ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλως εις Σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου».
Ο ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΘΟΥΡΙΟΣ
Στα χρόνια της σκλαβιάς, όταν η Θεσσαλία στέναζε κάτω από την τυραννία του Σουλτάνου, γεννήθηκε το 1757 ο Ρήγας Βελεστινλής από ντόπιους γονείς στο Βελεστίνο Μαγνησίας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως των Φερών.Το βαπτιστικό του όνομα ήταν "Ρήγας", όνομα που συνηθιζόταν στην περιοχή του Βελεστίνου και του Πηλίου, ενώ ως επώνυμο, κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του, χρησιμοποίησε το "Βελεστινλής" από το όνομα του τόπου όπου γεννήθηκε.
Για να πετύχει την μετάδοση του επαναστατικού μηνύματός του στους σκλαβωμένους και να τους εμψυχώσει στην απόφασή για επανάσταση, ο Ρήγας, εκτός από το εποπτικό υλικό, χρησιμοποίησε και τη μουσική. Συγκεκριμένα συνέθεσε τον παιάνα με τίτλο "Θούριος", που αρχίζει με τον στίχο "Ως πότε παλληκάρια".
Ας σημειωθεί ότι η λέξη θούριος, που είναι από το ρήμα θρώσκω, σημαίνει ορμητικός, μαινόμενος, πολεμικός, δεν ήταν σε χρήση στην εποχή του και ο Ρήγας, την δανείζεται από τους Αττικούς ποιητές. ΄Εκτοτε, καταγράφεται στο νεοελληνικό λεξιλόγιο και γίνεται πλέον πασίγνωστος, συνώνυμος με την επανάσταση.
Ο Θούριος είναι με απλά λόγια γραμμένος, για να είναι κατανοητός από τον λαό και δεν χρειάζονται υποσημειώσεις και επεξηγήσεις όπως άλλες συνθέσεις της εποχής του. Γρήγορα διαδόθηκε σε χειρόγραφη μορφή. Πέρασε βουνά και κάμπους, πολιτείες και χωριά στεριές και θάλασσες του Βαλκανικού χώρου εμψυχώνοντας τους σκλαβωμένους στον τιτάνιο του πολέμου αγώνα.
Ο Ρήγας τονίζει τη σημασία της ελευθερίας, ως πρώτιστου αγαθού του ανθρώπου, που είναι και πάνω από τη ζωή. Διακηρύσσει πως είναι προτιμότερη μιάς ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Είναι η εμπειρία, μέχρι τότε που έγραφε τον Θούριο, των σαράντα χρόνων της ζωής του. Συμπυκνώνει της ρωμιοσύνης όλων των αιώνων την πίκρα, την αγανάκτηση κατά της τυραννίας.....
Θούριος
ΗΡΩΕΣ
Κολοκοτρώνης Θεόδωρος(Ραμαβούνι Μεσσηνίας 1770 Αθήνα 1843)
Η σημαντικότερη ηγετική φυσιογνωμία της Επανάστασης. Το όνομα του Κολοκοτρώνη συνδέθηκε με τις σημαντικότερες φάσεις του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του Κωνσταντής Κολοκοτρώνης πήρε μέρος στην ένοπλη εξέγερση του Ελληνισμού, που υποκινήθηκε από την Αικατερίνη Β' της Ρωσίας το 1770, και σκοτώθηκε σε συγκρούσεις μαζί με δύο αδελφούς του. Τα γεγονότα αυτά υπήρξαν καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. 'Aρχισε τη δράση του το 1805, όταν πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου την περίοδο του ρωσοτουρκικού πολέμου. Αργότερα υπηρέτησε στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα που οργάνωσαν οι 'Aγγλοι και τιμήθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη για τη δράση του εναντίον των Γάλλων. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και άρχισε με πάθος να προετοιμάζει τον Αγώνα στην Πελοπόννησο.
Με την έναρξη της Επανάστασης αναδείχτηκε η στρατιωτική ιδιοφυία του Κολοκοτρώνη. Η παράδοση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821), η άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), οι νίκες στο Βαλτέτσι, τα Βέρβενα και τα Δολιανά εδραίωσαν το κύρος του ως στρατιωτικού ηγέτη, παράλληλα όμως προκάλεσαν και τις πρώτες αντιδράσεις μερίδας των τοπικών αρχόντων. Η αντίδραση αυτή κορυφώθηκε με την έλευση του Δ. Υψηλάντη που επεδίωξε να οργανώσει πολιτικά την Επανάσταση, και πήρε τη μορφή ανοικτής ρήξης μεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων. Ο Κολοκοτρώνης προσπάθησε να συνδιαλλάξει τις αντιμαχόμενες μερίδες και να αποτρέψει την κατάρρευση της νεαρής Επανάστασης. Στις 26 Ιουλίου 1822 η ιστορική νίκη του στα Δερβενάκια οδήγησε στον αποδεκατισμό της στρατιάς του Δράμαλη, διέσωσε τον Αγώνα στην Πελοπόννησο και επικύρωσε, για μια ακόμα φορά, τις εξαιρετικές στρατιωτικές ικανότητες του "Γέρου" του Μοριά. Οι επιτυχίες αυτές δεν απέτρεψαν τη συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη αντιπαράθεση μεταξύ στρατιωτικών και κυβερνητικών, της οποίας θύμα υπήρξε και ο Κολοκοτρώνης. Στις ένοπλες συγκρούσεις ο γιος του Πάνος και ο ίδιος συνελήφθησαν και κρατήθηκαν στο Ναύπλιο.
Ο Κολοκοτρώνης αμνηστεύθηκε από την κυβέρνηση την περίοδο που ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προσπάθησε να εμποδίσει την ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και να εμψυχώσει το δοκιμαζόμενο πληθυσμό. Ως το τέλος της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης συνέχισε να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στα στρατιωτικά και πολιτικά πράγματα της εποχής. Υποστήριξε θερμά τον Καποδίστρια και δέχτηκε με ενθουσιασμό την εκλογή του Όθωνα. Η διαφωνία του με τα μέτρα και την πολιτική της Αντιβασιλείας κατέληξε στη δίωξη και την πολύκροτη δίκη του με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Καταδικάστηκε σε θάνατο μαζί με το Δημ. Πλαπούτα παρά τις διαφωνίες των Τερτσέτη και Πολυζωίδη. Με την ενηλικίωση του Όθωνα πήρε χάρη, ονομάστηκε στρατηγός και έλαβε το αξίωμα του συμβούλου της Επικρατείας. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κολοκοτρώνης υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα "Απομνημονεύματά" του που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο ''Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836''. Τα "Απομνημονεύματα" του Κολοκοτρώνη αποτέλεσαν και αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση.
Καραϊσκάκης Γεώργιος (Μαυρομάτι Καρδίτσας 1780 Φάληρο Αττικής 1827)
Σπουδαίος στρατιωτικός, ηγέτης της Επανάστασης. Γεννήθηκε στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο χωριό Μαυρομάτι (κατ' άλλους στο Μουζάκι) Καρδίτσας και ήταν γιος της καλόγριας Ζωής Ντιμισκή και του αρματολού Δημήτρη Καραϊσκου. Σε ηλικία δεκαπέντε χρονών ακολούθησε τον δρόμο της κλεφτουριάς και αργότερα υπηρέτησε στα στρατιωτικά σώματα του Αλή Πασά, ο οποίος αναγνώρισε τις εξαιρετικές του στρατιωτικές του ικανότητες. Με την έκρηξη της Επανάστασης, τον Ιανουάριο του 1821 πήρε μέρος στη σύσκεψη της Λευκάδας μαζί με άλλους οπλαρχηγούς που ήθελαν να προετοιμάσουν την εξέγερση στη Στερεά Ελλάδα και ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στα χωριά των Τζουμέρκων.
Αν και συγκρούστηκε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο για την ηγεσία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Στερεά, συνεργάστηκε μαζί του κατά την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, οπότε ο Καραϊσκάκης έστειλε τμήμα του στρατιωτικού του σώματος για να ενισχύσει την άμυνα της πόλης. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κατηγορήθηκε από τον Μαυροκορδάτο για συνεργασία με τους Τούρκους και αποσύρθηκε προσωρινά από την ενεργό δράση. Το Μάιο του 1825 επανήλθε και συνέδραμε τους Μεσολογγίτες κατά τη δεύτερη πολιορκία της πόλης παρενοχλώντας τους Τούρκους στην περιοχή. Το 1826 διορίστηκε αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδας και οργάνωσε το «Στρατόπεδο της Ελευσίνας» με στόχο να ανακουφίσει την Αθήνα από την πολιορκία των Tούρκων. Δεύτερος στόχος του Kαραϊσκάκη ήταν να αναζωπυρώσει την επανάσταση στη Pούμελη και στις συγκρούσεις που ακολούθησαν νίκησε πολλές φορές τους Tούρκους στη Δόμβραινα, το Δίστομο και την Aράχωβα. Tο 1827 έσπευσε στην Eλευσίνα για να βοηθήσει την πολιορκούμενη Aθήνα. Διαφώνησε όμως με τους Kόχραν και Tσωρτς για την τακτική που θα ακολουθούσαν κατά των Tούρκων. Tραυματίστηκε σε αψιμαχία στο Nέο Φάληρο και πέθανε στις 23 Aπριλίου 1827, ανήμερα της γιορτής του.
Παπαφλέσσας (Πολιανή Μεσσηνίας 1786 - Μανιάκι Μεσσηνίας 1825)
Το πραγματικό του όνομα, Γρηγόριος Δικαίος. Έγινε μοναχός σε διάφορα μοναστήρια του Μοριά και αφού ήρθε σε σύγκρουση με τους Τούρκους, πέρασε στη Ζάκυνθο κι από εκεί στην Kωνσταντινούπολη. Έγινε αρχιμανδρίτης, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έφθασε ως τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες εκτελώντας εντολές της. Το 1820 έφθασε στην Πελοπόννησο ως πρόδρομος του Δ. Υψηλάντη για την προετοιμασία της Επανάστασης. Συγκάλεσε σε σύσκεψη προκρίτους και οπλαρχηγούς στη Βοστίτσα (26-29 Ιαν. 1821). Έφυγε για τη Μάνη όπου συνεργάστηκε με τους οπλαρχηγούς Θ. Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Περραιβό, Αναγνωσταρά κ.ά. Ξεσήκωνε τα πλήθη, τα ενθουσίαζε και τους άναβε τη φλόγα της εξέγερσης. Με την εισβολή του Ιμπραήμ, έστησε ενέδρα στο Μανιάκι με 1.500 παλικάρια. Οι υπέρτεροι εχθροί νίκησαν και ο Παπαφλέσσας έπεσε μαχόμενος ηρωικά.
Μιαούλης Ανδρέας (1796 - Αθήνα,1835)
Ναύαρχος της Eλληνικής Eπανάστασης, γιος του Δημητρίου Βώκου, γνωστός όμως με το παρωνύμιο Μιαούλης. Ασχολήθηκε με τη ναυτιλία από τα εφηβικά του χρόνια και έδρασε σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις που του προσπόρισαν σημαντικά κέρδη με τα οποία απέκτησε πλοία μεγάλης χωρητικότητας. Αναγνωρίστηκε ναύαρχος των Υδραίων από τα τέλη του 1821. Το πρώτο του ανδραγάθημα πραγματοποιήθηκε στη ναυμαχία της Πάτρας στις 20/2/1822 και στη συνέχεια διακρίθηκε στη Χίο, στο Ναύπλιο, στα Ψαρά και στη ναυμαχία του Γέροντα (1824), τη μεγαλύτερη ναυτική σύγκρουση κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Προσπάθησε να αποτρέψει την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (1825) και να ενισχύσει το Μεσολόγγι κατά τη B' πολιορκία του. Ο Καποδίστριας, που τον εκτιμούσε ιδιαίτερα, του ανέθεσε την αρχηγία του στόλου του Αιγαίου, αλλά στη συνέχεια υπήρξε από τους πρωτεργάτες της αντικαποδιστριακής κίνησης και έφτασε στο σημείο να διατάξει την πυρπόληση των ελληνικών πλοίων στο λιμάνι του Πόρου, ενέργεια που τον στιγμάτισε. Ορίστηκε μέλος της επιτροπής που μετέβη στο Μόναχο για να προσφέρει την αφοσίωση του έθνους στον Oθωνα, από τον οποίο διορίστηκε αρχηγός του Ναυτικού Διευθυντηρίου και γενικός επιθεωρητής του στόλου. Πέθανε στην Αθήνα και τάφηκε στον Πειραιά στην Ακτή που ονομάστηκε έκτοτε Ακτή Μιαούλη.
Κανάρης Κων/νος (Ψαρά περίπου 1790 Αθήνα 1877)
Αγωνιστής, πολιτικός, από τις ηρωικότερες μορφές της Επανάστασης. Η καταγωγή του και ο τόπος γέννησής του δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα από τους ιστορικούς, το βέβαιο είναι ότι η οικογένειά του κατοικούσε στα Ψαρά γύρω στα 1770. Με την κήρυξη της Επανάστασης εγκατέλειψε τα εμπορικά πλοία, εντάχθηκε στο ψαριανό στόλο και ειδικεύτηκε στα πυρπολικά. Τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουνίου 1822 έκανε το πρώτο του κατόρθωμα πυρπολώντας την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο. Ο Aγγλος ιστορικός της Επανάστασης Τόμας Γκόρντον γράφει ότι η πράξη αυτή ήταν ένα «από τα πιο καταπληκτικά στρατιωτικά κατορθώματα που αναφέρει η ιστορία». Τον Οκτώβριο του 1822, στην Τένεδο αυτή τη φορά, πυρπόλησε ένα τεράστιο τουρκικό δίκροτο προκαλώντας το θαυμασμό όλων. Ακολούθησαν κι άλλες ηρωικές επιχειρήσεις στη Σάμο και τη Μυτιλήνη με αποκορύφωμα τη δράση του Κανάρη κατά του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Mετά την απελευθέρωση ο Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία του στολίσκου των πυρπολικών τιμώντας τη δράση και τον ηρωισμό του. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη ο Κανάρης αποσύρθηκε στη Σύρο και επανήλθε στο δημόσιο βίο την περίοδο του Όθωνα με το βαθμό του ναυάρχου που του απένειμε ο βασιλιάς. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ανέλαβε δύο φορές το Υπουργείο Ναυτικών και στην Εθνοσυνέλευση που ψήφισε το Σύνταγμα του 1864 υπήρξε ηγέτης των «Ορεινών». Έγινε τρεις φορές πρωθυπουργός σε κρίσιμες για τη χώρα στιγμές και πέθανε ως πρωθυπουργός στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877
Διάκος Αθανάσιος (1786 1821)
Αγωνιστής του 1821. H ηρωική του αντίσταση στην Αλαμάνα και ο μαρτυρικός του θάνατος στη Λαμία έγιναν θρύλος στη συνείδηση του λαού μας. Σε νεαρή ηλικία μόνασε ως δόκιμος και μετά διάκος στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου της Αρτοτίνας. Μερικά χρόνια πριν την Επανάσταση υπηρέτησε στο σώμα των «Τσοχανταρέων» (σωματοφυλάκων) του Αλή Πασά. Μετά το 1820 εκλέχθηκε αρχηγός στο αρματολίκι της Ρούμελης, στη θέση του καταδιωκόμενου Ανδρούτσου, με τον οποίο είχε στενό σύνδεσμο. Την εποχή αυτή μυείται στη Φιλική Εταιρεία. Το 1821 ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στη Λιβαδειά (30 Μαρτίου 1 Απριλίου) και εκκένωσε μαζί με τους Δουβουνιώτη και Πανουργιά την Ανατολική Στερεά από τους Τούρκους. Στη γέφυρα της Αλαμάνας στις 22 Απριλίου 1821 προσπάθησε να ανακόψει την πορεία του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ προς την Πελοπόννησο. Το βάρος της σύγκρουσης έπεσε στον Αθανάσιο Διάκο που έλεγχε το δρόμο από τη Δαμάστα. Μετά από πολύωρη μάχη, τραυματισμένος στο δεξί χέρι αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, μεταφέρθηκε στη Λαμία όπου θανατώθηκε με ανασκολοπισμό. Η θυσία του ενίσχυσε το φρόνημα των αγωνιζομένων και η δράση του ενέπνευσε πολλούς
Αθανάσιος Διάκος – Ομέρ Βρυώνης
ΟΜΕΡ ΒΡΥΩΝΗΣ: Γίνεσαι τούρκος Διάκο μου, την πίστη σου ν’ αλλάξεις. Να προσκυνάς εις το τζαμί, την εκκλησιά ν’ αφήσεις;
ΔΙΑΚΟΣ: Πάτε κι εσείς κι η πίστη σας, μουρτάτες να χαθείτε!
Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω.
ΟΜΕΡ ΒΡΥΩΝΗΣ:(οργισμένος) Πάρτε τον. Σουβλίστε τον ζωντανό.
ΔΙΑΚΟΣ: Σκυλιά, κι αν με σουβλίσετε, ένας Γραικός εχάθη.
Ας είν’ καλά ο Οδυσσεύς κι ο καπετάν Νικήτας,
Που θε να σβήσουν την τουρκιά κι όλο σας το ντοβλέτι.
( Οι δυο τούρκοι παίρνουν τον Διάκο, ενώ εκείνος απαγγέλλει)
ΔΙΑΚΟΣ: Για δες καιρό που διάλεξε, ο χάρος να με πάρει,
Τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζ’ η γη χορτάρι.
Ανδρούτσος Οδυσσέας (Ιθάκη 1788 ή 1789 Αθήνα 1825)
H θανάτωση του πατέρα του από τους Τούρκους, για τη δράση του στο πλευρό του Κατσώνη, καθώς και η παραμονή του στην αυλή του Αλή Πασά, επηρέασαν καθοριστικά το χαρακτήρα του, έγινε καχύποπτος, ευερέθιστος, σκληρός, αλλά αποφασιστικός και μεγαλόψυχος. Ανέλαβε το αρματολίκι της Ρούμελης και συνδέθηκε με ονομαστούς κλεφταρματολούς. Μετά τον ηρωικό θάνατο του Διάκου, ανέλαβε να αναχαιτίσει τους Τούρκους στο Xάνι της Γραβιάς ώστε να μη φτάσει τουρκική βοήθεια στην Τριπολιτσά. Γι αυτή τη νίκη του ανακηρύχθηκε αρχιστράτηγος της Ανατολικής Στερεάς. Oμως, έπεσε θύμα των αντιπάλων του που τον κατηγόρησαν ως «ανάξιων της αρχηγίας», τον υποβίβασαν σε χιλίαρχο και τέλος τον καθαίρεσαν.
Για δεύτερη φορά κατηγορήθηκε ως ύποπτος συνεννόησης με τους Τούρκους, ενώ κατά τον Σπηλιάδη «ηπάτα τους Τούρκους». Παραδόθηκε στον παλιό συνεργάτη και πρωτοπαλίκαρό του, Γιάννη Γκούρα, με την πίστη ότι δε θα τιμωρηθεί, φυλακίστηκε στην Ακρόπολη, όπου θανατώθηκε αφού σκηνοθετήθηκε προσπάθεια απόδρασής του.
Μακρυγιάννης (Αβορίτι Δωρίδας 1797 Αθήνα 1880)
Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και δραστήριο πολιτικό πρόσωπο μετά από τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους, αυτοδίδακτος συγγραφέας Απομνημονευμάτων. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από τότε αφοσιώθηκε στον Αγώνα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Κατά τους εμφύλιους τάχθηκε στο πλευρό των κυβερνητικών και μετά εισέβαλε στην Πελοπόννησο και έμεινε εκεί για να οργανώσει την άμυνα εναντίον του Ιμπραήμ. Υπερασπίστηκε ηρωικά την Ακρόπολη, όπου τραυματίστηκε τρεις φορές. Η επαναστατική του δράση κλείνει με τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις του Πειραιά το 1827. Με τον ερχομό του Καποδίστρια διορίστηκε «Γενικός αρχηγός Σπάρτης». Δυσανασχετώντας για την απραξία της θέσης άρχισε να γράφει τα «Απομνημονεύματα» (1829). Χαιρέτησε με θερμά λόγια την άφιξη του Όθωνα, γρήγορα όμως απογοητεύτηκε και στράφηκε στην καλλιέργεια της γης. Ως δημοτικός σύμβουλος έπεισε το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας το 1837 να υποβάλει στον Όθωνα αναφορά για την παραχώρηση Συντάγματος. Η πράξη του αυτή οδήγησε στην παύση του, διάλυση του δημοτικού συμβουλίου και στον κατ' οίκον περιορισμό του ίδιου. Απ' το παλάτι θεωρήθηκε ως ο κύριος οργανωτής της συνωμοτικής κίνησης που οδήγησε στην Eπανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Το Μάρτιο του 1853 δικάστηκε από στρατοδικείο για έσχατη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Αποφυλακίστηκε αργότερα με τη μεσολάβηση του Δημητρίου Καλλέργη. Μετά την έξωση του Όθωνα του ξαναδόθηκε ο τίτλος του αντιστρατήγου (1864).
Μαυρογένους Μαντώ (Τεργέστη, 1796/7- Πάρος, 1840)
Καταγόταν από οικογένεια που είχε αναλάβει υψηλά αξιώματα στη Βλαχία και στη συνέχεια απέκτησε μεγάλη περιουσία στη Βιέννη και την Τεργέστη. Η Eπανάσταση την βρήκε στην Τήνο απ' όπου πήγε στη Μύκονο και τέθηκε επικεφαλής των επαναστατημένων συμπατριωτών της. Ξένοι ιστορικοί και περιηγητές εξαίρουν τη συμμετοχή της στα πεδία των μαχών, κάτι που δεν προκύπτει από ελληνικές πηγές. Με επιστολές της προς τους γυναικείους κυρίως φιλελληνικούς κύκλους της Ευρώπης συνέβαλε στην τόνωση του φιλελληνικού ρεύματος. Εργάστηκε ιδιαίτερα για την ηθική ενίσχυση των αγωνιστών και διέθεσε ολόκληρη την οικογενειακή της περιουσία για τις ανάγκες του Αγώνα. Κατέληξε έτσι να ζητάει από την Εθνοσυνέλευση του 1827 κατοικία στο Ναύπλιο που της την παραχώρησε ο Ι. Καποδίστριας ως αναγνώριση της προσφοράς της. Πέθανε ξεχασμένη και πάμφτωχη στην Πάρο το 1840 έχοντας υποβάλει λίγο πιο πριν επιστολή στον Όθωνα με την οποία ζητούσε οικονομική ενίσχυση για το σύνολο της προφοράς της στον Αγώνα.
Μπουμπουλίνα, Λασκαρίνα (Κων/πολη,1776-Σπέτσες, 1825)
Ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης, από τις λίγες γυναίκες που διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το 1788 παντρεύτηκε τον Δημ. Γιάννουζα και το 1801 τον Δ. Μπούμπουλη, πλούσιο Σπετσιώτη πλοιοκτήτη. Μετά το θάνατό του, το 1811, αύξησε την περιουσία του και ναυπήγησε το πλοίο «Αγαμέμνων» με δεκαοκτώ πυροβόλα. Αυτό, άλλα τρία μικρότερα και πολλά χρήματα, τα διέθεσε για τον Ελληνικό Αγώνα. Συμμετείχε ενεργά σε πολλές επιχειρήσεις, όπως στην πολιορκία του Ναυπλίου, και μπήκε από τους πρώτους στην Τριπολιτσά. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο συντάχθηκε με τους στρατιωτικούς και τον Κολοκοτρώνη. Στο πατρικό της σπίτι στις Σπέτσες σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια (ενδο)οικογενειακής διαμάχης. Το όνομά της ξεπέρασε από τον πρώτο χρόνο του Αγώνα τα σύνορα του ελληνικού χώρου και ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες.
Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) (Μεγάλη Αναστάσοβα Μεσσηνίας, 1787- Πειραιάς, 1849)
Από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του 1821, ανηψιός και στενός συνεργάτης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Το 1805 μετά το θάνατο του αρματολού πατέρα του, ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το Φεβρουάριο του 1821 βρισκόταν στην Καλαμάτα, έτοιμος για την κήρυξη της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας ο Νικηταράς με τον Παπαφλέσσα και τον Κολοκοτρώνη βάδισαν προς την Αρκαδία με σκοπό την άλωση της Τριπολιτσάς. Λίγες μέρες μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι απέκρουσε στα Δολιανά την επίθεση 6000 Τούρκων που άφησαν στο πεδίο της μάχης 300 νεκρούς και το σύνολο των πυροβόλων τους. Τότε ονομάστηκε «Τουρκοφάγος». Το καλοκαίρι του 1822 μαζί με άλλους οπλαρχηγούς συνέτριψε το Δράμαλη. Η δράση του συνεχίστηκε στην Αττική και την Πελοπόννησο. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου τάχθηκε με το μέρος του Κολοκοτρώνη. Μετά την άφιξη του Καποδίστρια υπήρξε από τους στενούς συνεργάτες του. Αν και ανήκε στη ρωσόφιλη παράταξη δεν έλαβε ενεργό μέρος στις πολιτικές διαμάχες, ήταν όμως σαφής η αντίθεσή του προς τους Βαυαρούς. Το 1839 συνελήφθη ως μέλος της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας» που στρεφόταν εναντίον του Όθωνα, δικάστηκε, αθωώθηκε, ο βασιλιάς όμως διέταξε τον περιορισμό του στην Αίγινα. Μετά την Επανάσταση του 1843 ονομάστηκε υποστράτηγος και το 1847 γερουσιαστής. Πέθανε στον Πειραιά τυφλός και πάμφτωχος.
ΟΙ ΕΜΦΥΛΙΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Δυστυχώς εμφύλιος σπαραγμός δεν έλειψε ούτε και κατά την διάρκεια του υπέρτατου αγώνα για ελευθερία .
Με την έναρξη κιόλας της επαναστατικής διαδικασίας συγκροτούνται τέσσερις ευδιάκριτοι πόλοι εξουσίας:
1ον) Οι προύχοντες της Πελοποννήσου (π.χ. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Δεληγιανναίοι, Ζαΐμης, Λόντος, κ.λπ.).
Πρόκειται για τους φορείς της παραδοσιακής κοινοτικής εξουσίας οι οποίοι ταυτίζουν την αναπαραγωγή του κοινωνικού τους ρόλου με τα συμφέροντα της πατρίδας στη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να διαμορφωθεί.
Μένουν προσηλωμένοι στο παραδοσιακό σύστημα εξουσίας και επικαλούνται ως βασικό επιχείρημα έναντι των «ετεροχθόνων» πολιτικών τον αυτοχθονισμό τους, την εντοπιότητα και το κύρος της κοινωνικής τους ομάδας.
2ον) Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Ιωάννης Κωλέττης και οι Υδραίοι (οικογένεια Κουντουριώτη).
Πρόκειται για έναν πόλο εξουσίας που διαμορφώνεται από την πολιτική συμμαχία και τα κοινά συμφέροντα των «ετεροχθόνων» δυτικόστροφων πολιτικών και των φορέων της εγχώριας «νεαρής αστικής τάξης» των νησιών.
Όσοι εντάσσονται σε αυτή την πολιτική ομάδα επιδιώκουν τη δημιουργία συγκεντρωτικού διοικητικού μηχανισμού, την εισαγωγή φιλελεύθερων πολιτικών θεσμών, τη δημιουργία κράτους δικαίου, τη διάκριση κράτους - Εκκλησίας, τη δημιουργία τακτικού στρατού και τη συγκρότηση σύγχρονου και δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος. Στρέφονται εναντίον των προκρίτων και των οπλαρχηγών της Πελοποννήσου -κυρίως - θέλοντας να δημιουργήσουν ένα νέο τύπο πολιτικής κυριαρχίας.
3ον) Οι Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί.
Η ηγετική φυσιογνωμία του τρίτου αυτού πόλου εξουσίας είναι αναμφισβήτητα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου επιδιώκουν τον βαθμιαίο προσπορισμό εξουσίας ώστε να αναδειχθούν σε κυρίαρχη δύναμη. Αν και τοποθετούνται στο πλευρό των Πελοποννησίων προκρίτων λόγω των κοινών συμφερόντων τους και της παραδοσιακής τους εξάρτησης από αυτούς, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. παράδοση Ναυπλίου) δίνουν την εντύπωση ότι υπακούουν στις εντολές των οργάνων της συντεταγμένης πολιτείας, τα οποία προέκυψαν από τις δύο πρώτες Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου (1822) και του 'Αστρους (1823).
4ον) Οι Φιλικοί. Πρόκειται για ένα περιορισμένο πόλο εξουσίας με δύο ηγετικές φυσιογνωμίες, τον Δημήτριο Υψηλάντη και το Γρηγόριο Δικαίο (Παπαφλέσσα). Με αυτούς συντάσσεται και ο οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος.
Ο τέταρτος αυτός πόλος εξουσίας επιδιώκει τη ριζοσπαστικοποίηση της επανάστασης και την πλήρη ρήξη με το παραδοσιακό σύστημα εξουσίας, που εξέφραζαν οι πρόκριτοι.
Στις πρώτες φάσεις της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι προύχοντες συσπειρώνονται γύρω από την Πελοποννησιακή Γερουσία και αντιμάχονται την ιδέα της δημιουργίας συγκεντρωτικών κρατικών δομών δυτικού τύπου, την οποία εισηγείται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Μετά την Εθνοσυνέλευση του Αστρους (1823), οι οπαδοί της ιδέας της δημιουργίας συγκεντρωτικού κρατικού μηχανισμού ενισχύουν τη θέση τους περιορίζοντας, ταυτόχρονα,τη δύναμη όσων επιμένουν στη διατήρηση της ύπαρξης τοπικών κέντρων εξουσίας. Όμως, μετά την ένταξη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο νέο κυβερνητικό σχηματισμό από τη θέση του αντιπροέδρου του Εκτελεστικού, η πολιτική σύγκρουση μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικών φορέων εξουσίας μετατρέπεται σε αντιπαράθεση μεταξύ των φορέων της εκτελεστικής και αυτών της νομοθετικής εξουσίας.
Γύρω από τους φορείς της εκτελεστικής εξουσίας - τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη - συσπειρώνονται - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και συγκεκριμένα των προκρίτων του Αιγίου Ανδρέα Λόντου και των Καλαβρύτων Ανδρέα Ζαΐμη, που τάσσονται αλληλέγγυοι με τον Μαυροκορδάτο-οι προύχοντες της Πελοποννήσου και οι τοπικοί στρατιωτικοί ηγέτες.
Αντίθετα, γύρω από τους φορείς της νομοθετικής εξουσίας, του Βουλευτικού δηλαδή, συσπειρώνονται οι «ετερόχθονες» πολιτικοί, οι εκπρόσωποι των νησιών, οι οπλαρχηγοί της Στερεάς (π.χ. Γκούρας, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης), καθώς και οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί (Κίτσος Τζαβέλας).
Η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Εκτελεστικού και Βουλευτικού οδήγησε τελικά στον Εμφύλιο Πόλεμο του 1824.
Τον Νοέμβριο του 1824 Ρουμελιώτες και Σουλιώτες οπλαρχηγοί (με προεξάρχοντα τον Γκούρα) εισέβαλαν στην Πελοπόννησο για να καταστείλουν την εξέγερση των εντόπιων προκρίτων και οπλαρχηγών, με τους οποίους είχαν συμπαραταχθεί πλέον και οι Ζαΐμης και Λόντος, και να εδραιώσουν με τη βία την κεντρική εξουσία που αμφισβητούνταν.
Η στρατιωτική σύγκρουση κατέληξε στην ήττα των Πελοποννησίων και στη φυλάκιση των ηγετών τους, οι οποίοι, ωστόσο, στη συνέχεια αμνηστεύτηκαν σε μια προσπάθεια υπέρβασης των αντιπαραθέσεων, εμπέδωσης του εθνικού φρονήματος και συγκρότησης μιας νέας εθνικής - και όχι τοπικής πλέον -συλλογικότητας, αφού όμως προηγουμένως είχαν διαμορφωθεί νέοι συσχετισμοί πολιτικής δύναμης.
Ο μόνος που πλήρωσε με τη ζωή του την εμφύλια διαμάχη ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Ακρόπολη, αν και δεν είχε συμμετοχή στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν.
Τα Συντάγματα της Επανάστασης
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης 1821-1829, ψηφίσθηκαν τρία Συντάγματα.
Τα Συντάγματα αυτά ψηφίσθηκαν αντίστοιχα από τις τρεις Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου, 1822, του 'Αστρους 1823 και της Τροιζήνας το 1827.
Η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου συνήλθε σης 20 Δεκεμβρίου του 1821, ως «η πρώτη ελευθέρα Συνέλευσις των Ελλήνων ως Έθνους μετά είκοσι δύο αιώνες».
Η Α' Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων δεν εκλέχθηκε, και δεν ήταν δυνατό να γίνει αυτό στις συγκεκριμένες συνθήκες, γι' αυτό και εκπροσωπούσε κυρίως τα αριστοκρατικά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας, τους προεστούς.
Φυσικά θεωρείται ως νόμιμος αντιπρόσωπος του ελληνικού λαού.
Στο προοίμιο του Συντάγματος της Eπιδαύρου διακηρύσσεται η ανεξαρτησία του έθνους και δικαιολογείται η Επανάσταση.
«Το Ελληνικό Έθνος το υπό φρικώδη Οθωμανικήν δυναστεία, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας,κυρύττει σήμερον δια των Νομίμων Παραστατών του εις Εθνική συνηγμένων Συνέλευσιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν».
Το Σύνταγμα αυτό, θεσμοθετούσε τη νέα εθνική εξουσία εγκαθιδρύοντας από την αρχή το αντιπροσωπευτικό σύστημα. Το Πολίτευμα που έθετε το Σύνταγμα της Επιδαύρου, χαρακτηρίσθηκε «Προσωρινό».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Σύνταγμα αυτό παρουσιάζουν τα παρακάτω άρθρα και διατάξεις που είναι επηρεασμένα από τα γαλλικά συντάγματα του 1793 και 1795 και από τις Διακηρύξεις τους, καθώς και από τα αντίστοιχα συντάγματα της Αμερικανικής Επανάστασης.
Τμήμα Α Περί θρησκείας.
Παρ.α Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελληνικήν επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, ανέχεται όμως η Διοίκησις της Ελλάδος πάσαν άλλην θρησκείαν, και αι τελεταί και ιεροπραγίαι εκάστης αυτών εκτελούνται ακωλύτως.
Τμήμα Β Περί των Γενικών Δικαιωμάτων των κατοίκων της Επικρατείας της Ελλάδος.
Παρ.β Οσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν, εισίν Έλληνες, και απολαμβάνουσι άνευ τινός διαφοράς όλων των πολιτικών δικαιωμάτων.
Παρ.γ Ολοι οι Έλληνες εισίν όμοιοι ενώπιον των νόμων άνευ τινός εξαιρέσεως ή βαθμού, ή αξιώματος.
Παρ.δ Οσοι έξωθεν ελθόντες κατοικήσωσιν ή παροικήσωσιν εις την Επικράτειαν της Ελλάδος, εισίν όμοιοι με τους αυτόχθονος κατοίκους ενώπιον των Νόμων.
Παρ.ε Η Διοίκησις θέλει φροντίσει να εκδώση προσεχώς νόμον περί πολιτογραφήσεως των ξένων,
όσοι έχουσι την επιθυμίαν να γίνωσι Έλληνες.
Παρ.ς Ολοι οι Έλληνες εις όλα τα αξιώματα και τιμάς έχουσι το αυτό δικαίωμα, δοτήρ δε τούτων μόνη η αξιότης εκάστου.
Παρ.ζ Η ιδιοκτησία, τιμή και ασφάλεια εκάστου των Ελλήνων, είναι υπό την προστασίαν των νόμων.
Παρ.η Όλαι αι εισπράξεις πρέπει να διανέμωνται δικαίως εις όλας τας τάξεις και κλάσεις των κατοίκων,
καθ όλην την έκτασιν της Ελληνικής Επικρατείας, καμμία δε είσπραξις δεν γίνεται άνευ προεκδοθέντος Νόμου.
Τμήμα Γ Περί Σχηματισμού Διοικήσεως
Παρ.θ Η Διοίκησις σύγκειται εκ δύο σωμάτων, Βουλευτικού και Εκτελεστικού.
Παρ.ια Το Βουλευτικόν σύγκειται εκ πληρεξουσίων εκλελεγμένων Παραστατών των διαφόρων μερών της Ελλάδος.
Παρ.ιδ Οι Παραστάται πρέπει να ήναι Έλληνες.
Παρ.κ Το Εκτελεστικόν σώμα σύγκειται εκ πέντε μελών, εκλεγομένων εκτός των μελών του Βουλευτικού, υπό Συνελεύσεως επίτηδες αθροιζόμενης κατά τον περί τούτου ιδιαίτερον Νόμον.
Τμήμα Ζ Περί των καθηκόντων του Εκτελεστικού Σώματος.
Παρ.νδ Το εκτελεστικόν σώμα είναι απαραβίαστον ολικώς θεωρούμενον.
Τμήμα Θ Περί του Δικαστικού
Παρ.πζ Το Δικαστικόν είναι ανεξάρτητον από τας αλλάς δύο δυνάμεις, την Εκτελεστικήν και Βουλευτικήν.
Η Β' Εθνική Συνέλευση, που συνήλθε στο Αστρος της Κυνουρίας στις 29 Μάρτη του 1823,αποφάσισε να προβεί σε αναθεώρηση ορισμένων Διατάξεων του Συντάγματος της Επιδαύρου το οποίο ονομάσθηκε «Νόμος της Επιδαύρου».
Όμως οι θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος δεν θίχθηκαν και οι διατάξεις οι σχετικές με τα ατομικά δικαιώματα ενισχύθηκαν και διευρύνθηκαν.
Αναθεωρήθηκαν ορισμένες διατάξεις σχετικά με τα δικαιώματα της Εκτελεστικής Εξουσίας και την έκταση τους.
Η Γ' Εθνική Συνέλευση συνήλθε στην Τροιζήνα το Μάρτιο του 1827 και τον Μάιο του 1827 ψήφισε το τρίτο Σύνταγμα, το «Σύνταγμα της Τροιζήνας». Το Σύνταγμα της Τροιζήνας έδινε στην επαναστατημένη χώρα ένα πολίτευμα έντονα δημοκρατικό, εμπνευσμένο από τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές ιδέες της εποχής και θεωρείται ως το πιο δημοκρατικό και προοδευτικό όχι μόνο από τα προηγούμενα δύο Συντάγματα, αλλά και από τα τότε ισχύοντα στις χώρες της Ευρώπης.
Για πρώτη φορά καθιερώνεται ρητά η αρχή της Λαϊκής Κυριαρχίας, ορίζοντας στο άρθρο 5 ότι
«η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού».
Καθιερώνεται δηλαδή, καθώς και με άλλες διατάξεις, η πολιτική υπεροχή της λαϊκής αντιπροσωπείας.
Επίσης καθορίζεται η πλήρης διάκριση των τριών εξουσιών.
Στο Σύνταγμα αυτό θεσπίζονται και καθιερώνονται κατά άρτιο τρόπο ως σύστημα οι ατομικές ελευθερίες των Ελλήνων.
Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε ως Κυβερνήτη, δηλαδή «Πρόεδρο» της χώρας, τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Η θητεία του Κυβερνήτη οριζόταν από το Σύνταγμα διάρκειας επτά ετών και σε αυτό ορίζονταν και οι αρμοδιότητες του με σαφήνεια. Το Σύνταγμα αυτό, το δημοκρατικότερο και το αρτιότερο από τα τρία Συντάγματα της Επανάστασης, υπό το βάρος και την πίεση των συνθηκών στις οποίες βρισκόταν η επαναστατημένη χώρα, ανεστάλη από την Συνέλευση λίγους μήνες μετά την ψήφιση του. Όμως η επιρροή του υπήρξε εμφανής στα επόμενα Συντάγματα και βεβαίως στην επιστήμη του Συνταγματικού Δικαίου, αλλά και στην εξέλιξη του πολιτικού βίου της χώρας, ιδιαίτερα μετά την Επανάσταση του 1862 και έως σήμερα.
Και σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευλογήσω και λίγο τα γένια μου και την καταγωγή μου και να αναφερθώ σε μια από τις πιο ένδοξες στιγμές του αγώνα την <<Έξοδο του Μεσολογγίου >>σαν γνήσιος απόγονος αυτών των ανθρώπων που πολέμησαν εκεί .
Είναι το γεγονός όμως που δόξασε πραγματικά το Μεσολόγγι και η τεράστια προσφορά του στον αγώνα του λαού μας για λευτεριά. Το 1819 από την Πάτρα φτάνει ο Ι. Παπαρρηγόπουλος, με σκοπό να μυήσει τους Μεσολογγίτες στα μυστικά της Φιλικής Εταιρείας, πράγμα που πέτυχε. Απ' αυτήν τη στιγμή το Μεσολόγγι γίνεται το κέντρο του εθνικού αγώνα στη Δ. Στερεά Ελλάδα και αρχίζει να ετοιμάζεται πυρετωδώς, για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους κατακτητές. Το Μάη του 1821 στο Μεσολόγγι κηρύχτηκε η Επανάσταση και μετά ακολούθησαν οι άλλες πόλεις της Δ. Ελλάδας.
Οι Τούρκοι κινούνται με μεγάλη ταχύτητα ενάντια στο μικρό αυτό φρούριο του αγώνα. Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής με 10.000 άντρες πραγματοποιούν την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγιού, που τελειώνει άδοξα γι' αυτούς και που δίνει φτερά και αισιοδοξία στους μαχόμενους Έλληνες. Η πολιορκία ήταν κι από στεριά κι από θάλασσα και η κατάσταση των πολιορκούμενων άρχισε να γίνεται επικίνδυνη. Οι Τούρκοι επιχειρούν ξαφνική επίθεση τα Χριστούγεννα του 1822, αλλά οι Μεσολογγίτες, που είχαν μάθει τις κινήσεις τους, κατόρθωσαν να τους αποκρούσουν. Ο Ομέρ Βρυώνης αποσύρεται στην Πρέβεζα, αφού έλυσε την πολιορκία.
Ο αντίχτυπος αυτής της ήττας των Τούρκων ήταν μεγάλος. Η Ευρώπη αρχίζει να παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις σ' αυτήν, την κατά τα άλλα ασήμαντη, γωνιά της Μεσογείου. Ο πασάς ζητά το Μεσολόγγι οπωσδήποτε, με την απειλή ότι αν ο Κιουταχής Μεχμέτ (Ρεσίτ πασάς) δεν κατορθώσει να το πάρει με την καινούρια πιο οργανωμένη εκστρατεία, θα τούπαιρνε ο ίδιος το κεφάλι. Ο Ρεσίτ πασάς ειρωνεύεται το Βρυώνη, όταν φτάνει μπροστά από το Μεσολόγγι, γιατί δεν κατόρθωσε να πατήσει τούτο το "φράχτη" (εννοώντας το φρούριο της πόλης). Στις 15 Απρίλη του 1925, 30.000 άνδρες στήνουν τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Όλες οι προτάσεις από τους Τούρκους για παράδοση απορρίφτηκαν περήφανα και παλικαρίσια από τον ηρωικό λαό του Μεσολογγίου, που σύσσωμος βρίσκεται στις επάλξεις πολεμώντας τους καταχτητές.
Όμως αρχίζει να γίνεται αισθητή η δύναμη των Τούρκων και δύσκολη η κατάσταση των Ελλήνων. Απ' έξω είναι αδύνατη οποιαδήποτε βοήθεια.
Όσο κρατούν ακόμα, αποκρούουν τις επιθέσεις κι όταν αυτό πια τους είναι αδύνατο, επιχειρούν τη Μεγάλη Έξοδο, που θα καταξιώνει τους Μεσολογγίτες στην εκτίμηση των ανθρώπων αιώνια νύχτα της 10ης Απρίλη του 1826, ο μεσολογγίτικος λαός αποφασίζει να περάσει μέσα από το στρατόπεδο των Τούρκων. Οι προοπτικές ήταν δύο: ή να επιζήσει ή να πεθάνει. Τα αποτελέσματα αυτής της απελπισμένης, μα υπέροχης σε ηρωισμό και αυτοθυσία ενέργειας, είναι σ' όλους μας γνωστά. Σώθηκαν μόνο 1.400 άτομα, ανάμεσα στα οποία ο Ν. Μπότσαρης, ο Κ. Τζαβέλας, ο Δ. Μακρής κ.ά. Οι υπόλοιποι έγιναν ολοκαύτωμα στο βωμό της λευτεριάς.
Ο αντίχτυπος αυτού του γεγονότος ήταν μεγάλος. Οι ξένες δυνάμεις άρχισαν να κοιτούν σοβαρά την υπόθεση της ελληνικής επανάστασης. Παράλληλα η καθυστέρηση των Τούρκων στο Μεσολόγγι έδωσε τη δυνατότητα στις ελληνικές δυνάμεις στην άλλη Ελλάδα ν' ανασυσταθούν. Στις 2 Μαΐου του 1829 το Μεσολόγγι πέρασε πάλι στα χέρια των Ελλήνων.
Με το Μεσολόγγι είναι συνδεμένο και το όνομα αρκετών φιλελλήνων, όπως του Λόρδου Μπάιρον (που πέθανε από πνευμονία στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του και πολέμησε τους Τούρκους πλάι - πλάι με τους Μεσολογγίτες. Στο Ηρώο της πόλης βρίσκεται ο τάφος του διάσημου ποιητή Μπάιρον και του Ελβετού Μάγερ, που ίδρυσε την πρώτη ελληνική εφημερίδα στο Μεσολόγγι "Τα Ελληνικά χρονικά" και που σκοτώθηκε στην έξοδο των Μεσολογγιτών (βλ Βύρων και Μάγερ).
Η έξοδος τραγουδήθηκε από πολλούς ποιητές παγκόσμιας αίγλης, όπως ο Ουγκώ, ο Γκαίτε κ.ά. Ο αγώνας των υπερασπιστών του Μεσολογγίου απαθανατίστηκε στους εξαιρετικούς πίνακες του Ντελακρουά.
Η λαϊκή μούσα έκλαψε τον πρωτεργάτη της Άμυνας του Μεσολογγιού Θανάση Ραζηκότσικα με τον περιπαθή στίχο:
Παιδιά μ΄, μας λείπει ο Κότσικας, μας λείπει ο αρχηγός μας
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ Η ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Μετά την πτώση της Ακρόπολης (24 Μαΐου 1827) η Επανάσταση του '21
έπνεε τα λοίσθια. Στην Ηπειρωτική Ελλάδα είχε κατασταλεί και μόνο στο
ανατολικό τμήμα της Πελοποννήσου παρέμενε ζωντανή. Κι εκεί, όμως,
απειλείτο από τον Ιμπραήμ, που σκόπευε να εκστρατεύσει κατά του Ναυπλίου
και της Ύδρας.
Σε αυτήν τη δύσκολη στιγμή για την Ελλάδα, η ευρωπαϊκή διπλωματία άλλαξε στάση και άρχισε να διάκειται ευμενώς προς την Επανάσταση. Συνέβαλε σε αυτό και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Γεώργιος Κάνινγκ, που έδωσε μια πιο φιλελεύθερη τροπή στην εξωτερική πολιτική της Γηραιάς Αλβιόνας. Έτσι, στις 24 Ιουνίου 1827 υπογράφτηκε στο Λονδίνο συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, που καθόριζε τα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τη συνθήκη, ιδρυόταν ελληνικό κράτος υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου, με σύνορα τον Αμβρακικό και τον Παγασητικό Κόλπο. Στη «Συνθήκη Ειρηνεύσεως της Ελλάδος» υπήρχε κι ένα μυστικό άρθρο, που προέβλεπε την επέμβαση των τριών δυνάμεων, εάν οι δύο εμπόλεμοι δεν δέχονταν τους όρους της σύμβασης.
Προς τούτο, ο αγγλικός στόλος υπό τον αντιναύαρχο Κόδριγκτον, ο γαλλικός υπό τον υποναύαρχο Δεριγνύ και ο ρωσικός υπό τον υποναύαρχο Χέυδεν, κατέπλευσαν στην Πελοπόννησο για να επιβάλουν την κατάπαυση των εχθροπραξιών. Η ελληνική πλευρά δέχτηκε με προθυμίας την πρόταση των τριών Συμμάχων, ενώ ο Σουλτάνος δυσανασχέτησε και απέκρουσε οποιαδήποτε επέμβαση στην επικράτειά του.
Έτσι, οι στόλοι της Αγγλίας και της Γαλλίας που ήδη είχαν
καταφτάσει στο Ιόνιο Πέλαγος ήταν επιφορτισμένοι να αποτρέψουν κάθε
θαλάσσια πολεμική ενέργεια, ακόμη και τη μεταφορά ενόπλων, πυρομαχικών
και εφοδίων. Οι όροι της Συνθήκης του Λονδίνου, χωρίς το μυστικό άρθρο,
επιδώθηκαν στην ελληνική πλευρά στα μέσα Αυγούστου 1827 και κατά τα τέλη
του ίδιου μήνα έγιναν αποδεκτοί. Παρόλα αυτά ένα τμήμα του ελληνικού
στόλου συνέχιζε να πραγματοποιεί επιχειρήσεις στον Κορινθιακό. Κατά τα
μέσα Σεπτεμβρίου η συνθήκη κοινοποιήθηκε και στον Ιμπραήμ που κράτησε
επιφυλακτική στάση αναμένοντας οδηγίες από την Υψηλή Πύλη. Ούτε κι αυτός
ωστόσο φάνηκε να συμμορφώνεται με το κάλεσμα της
άμεσης ανακωχής και επιχείρησε στα τέλη του Σεπτεμβρίου να μεταφέρει ενόπλους από το Ναβαρίνο, όπου βρισκόταν ο στόλος του, στην Πάτρα. Οι δικές του ενέργειες δεν αντιμετωπίστηκαν με την ίδια ανεκτικότητα. Στις 8 Οκτωμβρίου οι στόλοι της Αγγλίας,
της Γαλλίας και της Ρωσίας εισήλθαν στον κόλπο του Ναβαρίνου και συγκρούστηκαν με τον αιγυπτιακό. Μέσα σε τέσσερις ώρες πυκνού κανονιοβολισμού τα λιγότερα αλλά
καλύτερα εξοπλισμένα συμμαχικά πλοία (περίπου 30 έναντι 90) κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τον αντίπαλο στόλο.
Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε πολεμικές προετοιμασίες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Ρωσία, προς την οποία στράφηκε η οργή των Οθωμανών. Παρά τις προσπάθειες ιδίως της Αγγλίας να εκτονώσει την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών, ο νέος ρωσο-οθωμανικός πόλεμος κηρύχτηκε τον Απρίλιο του 1828. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου οι τρεις Δυνάμεις συμφώνησαν για την αποστολή γαλλικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο, τα οποία θα επέβλεπαν την ολοκλήρωση της αποχώρησης του Ιμπραήμ. Δεκατρείς μήνες αργότερα, στα μέσα Σεπτεμβρίου 1829 η Οθωμανική Αυτοκρατορία υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει αποδεχόμενη μεταξύ άλλων αξιώσεων της ρωσικής πλευράς την αποδοχή των αποφάσεων της τριπλής συμμαχίας για το ελληνικό ζήτημα. Επτά χρόνια μετά την έναρξή της η ελληνική
επανάσταση έβρισκε μιαν απροδόκητη (μετά την υποχώρησή της στο πεδίο των μαχών κατά το 1825-1827) δικαίωση στο πεδίο της διεθνούς διπλωματίας. Εκείνο που έμενε πλέον να προσδιοριστεί ήταν ο βαθμός της ανεξαρτησίας και τα σύνορα του ελληνικού κράτους.
Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου σήμανε την ελευθερία της Ελλάδας, παρά τη συνεχιζόμενη σφοδρή άρνηση του Σουλτάνου. Οι τρεις δυνάμεις επέβαλαν τελικά τη θέλησή τους και μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου 1829 που δόθηκε η τελευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας, το ελληνικό κράτος είχε σχηματισθεί με βόρεια σύνορα τη γραμμή Αμβρακικού - Παγασητικού.
Η Επανάσταση του ’21 στάθηκε το πιο σημαντικό γεγονός της εποχής του γιατί απέδειξε ότι η αγωνιστικότητα, και η ισχυρή θέληση ενός λαού μπορούν ν’ αλλάξουν την ιστορική του μοίρα. Παρά τη διχόνοια και τα μελανά της σημεία, οι πρόγονοί μας Αγωνιστές μας παρέδωσαν ένα συμβόλαιο Ελευθερίας γραμμένο με το αίμα τους.
Όπως, λέει κι ο Μακρυγιάννης: "Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγη
ούτε ο δυνατός "εγώ", ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς "εγώ"; Όταν
αγωνιστεί μόνος του να φκειάση ή να χαλάση, να λέγη εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί να φκειάσουν, τότε να λένε "εμείς". Είμαστε εις το "εμείς" κι όχι εις το "εγώ".
περηφάνια και τις ψυχές μας να ευγνωμονούν το Θεό που μας έκανε χριστιανούς και
Έλληνες.
Διπλή γιορτή γιορτάζει η πατρίδα μας .
25 Μαρτίου. Γιορτή της θρησκείας μας και γιορτή της πατρίδας μας. Μονάχα στην
Ελλάδα ταίριαξε η φωνή του αγγέλου με τη φωνή του σκλαβωμένου και του
επαναστατημένου Έλληνα.
Πριν από πολλά χρόνια, ο αρχάγγελος Γαβριήλ έφερε την ευχάριστη είδηση,
στη φτωχή κόρη της Ναζαρέτ, την Παρθένο Μαρία ότι «Θα γεννήσει τον Υιό του Θεού
που θα σώσει τους ανθρώπους από τη σκλαβιά της αμαρτίας ».
Πολύ αργότερα μια τέτοια μέρα πάλι , ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία στην αγία Λαύρα το λάβαρο του αγώνα της λευτεριάς και ακούσθηκε σε όλο το σκλαβωμένο
ελληνικό Γένος το σάλπισμα της επανάστασης, ο όρκος ο ιερός «Ελευθερία ή θάνατος»...
Στιγμή ιερή. Όλοι οι Έλληνες σαν ένας άνθρωπος με μια ψυχή και πίστη στο Θεό, ορκίζονται να ελευθερώσουν τη σκλαβωμένη τους πατρίδα. .
Βροντούν τα όπλα των πολεμιστών και αστράφτουν στον ανοιξιάτικο ήλιο. Αρχίζουν ένα
σκληρό αγώνα με το βάρβαρο κατακτητή. Όλοι οι Έλληνες πολεμούν σα λιοντάρια, για να διώξουν τους Τούρκους από την ένδοξη πατρίδα τους χαρίζοντάς ελευθερία κι ευτυχία.
Κι ένας λαός ξεχύνεται σαν το θολό ποτάμι, σαν το σίφουνα, κι όλα τα παρασέρνει στο
πέρασμά του.Μετά από πολλές θυσίες και πολύχρονους αγώνες ξεπρόβαλε για τους
Έλληνες η πολυπόθητη σκλαβιά.Θυσίες αμέτρητες. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; το Ζάλογγο, την Αλαμάνα, το, Μεσολόγγι, το Μανιάκι, το Σούλι, τα Δερβενάκια ή το χάνι της Γραβιάς
Και ποιον από τους ήρωες να πρωτοαναφέρει; Τον Παπαφλέσσα, τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη, το Διάκο, το Μιαούλη, τον Ανδρούτσο, τον Υψηλάντη. Χιλιάδες άλλοι
Έλληνες έχυσαν το αίμα τους για να μας χαρίσουν μια πατρίδα ελεύθερη και τιμημένη.
Αυτή τη μεγάλη γιορτή γιορτάζει η πατρίδα μας. Στις πόλεις και τα χωριά πρέπει να
κυματίζει περήφανη η γαλανόλευκη σημαία μας και θα γίνουν δοξολογίες και παρελάσεις
για να τιμήσουμε τους ηρωικούς μας προγόνους.
Πρέπει να νιώθουμε την ψυχή μας πλημμυρισμένη από ευγνωμοσύνη προς τους
δοξασμένους προγόνους μας. Να νιώθουμε περηφάνια γιατί είμαστε απόγονοι
τέτοιων ηρώων. Χρέος όλων μας είναι να φανούμε κι εμείς αντάξιοι αν η πατρίδα μας χρειασθεί.
Αφήστε τις καρδιές σας να πλημμυρίσουν χαρά και ενθουσιασμό. Τραγουδήστε και
υμνήστε αυτούς που έκαμαν να φέξει αυτή η ολόλαμπρη μέρα η 25η Μαρτίου. Ας βροντοφωνάξουμε με τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά
«Αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλο κανένα. Μεθύστε από το αθάνατο κρασί του 1821 »!
Θα επιχειρήσω μια μικρή αναδρομή στα γεγονότα χωρίς να διεκδικώ δάφνες ιστορικού,
αλλά βασισμένος σε πηγές που βρήκα και στοιχεία που γνωρίζω από προσωπικές
αναζητήσεις .
Θέλοντας με τον τρόπο μου να τιμήσω αυτούς τους ανθρώπους που δώσανε το αίμα τους
και την ζωή τους, για να μπορούμε όλοι εμείς σήμερα να λέμε πως είμαστε ελεύθεροι .
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Στις 25 Μαρτίου εορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Την χαρμόσυνη
δηλαδή είδηση, που έφερε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Παναγία, ότι μέσω αυτής θα ενσαρκωθεί
ο Υιός του Θεού. «Ιδού νυν ευαγγελίζομαι χαράν μεγάλην» της είπε ο Αρχάγγελος.
Όταν η Παναγία ρώτησε πώς είναι δυνατόν να τεκνοποιήσει χωρίς άνδρα, ο
Αρχάγγελος τηςαπάντησε ότι το Άγιο Πνεύμα θα έρθει σε εσένα και με την δύναμη του
Υψίστου θα συντελεστεί η ενσάρκωση του Υιού του. Έτσι η Μαρία συνέλαβε τον Υιό και
λόγο του Θεού, τον Ιησού Χριστό, ο οποίος με την εκούσια θυσία και τον μαρτυρικό «θάνατό» του, έσωσε το ανθρώπινο γένος από τον αιώνιο θάνατο, στον οποίο είχε οδηγηθεί μετά
από την εκδίωξη των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο. Το απολυτίκιο της γιορτής λέει: «Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και τού απ' αιώνος μυστηρίου ή φανέρωσις
ο Υιός τού Θεού Υιός τής Παρθένου γίνεται και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται.
Διό και ημείς συν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.» Δηλαδή: «Σήμερα είναι η κυριότερη μέρα της σωτηρίας μας και η φανέρωση του Μυστηρίου, που ήταν από πολλά χρόνια κρυμμένο: Ο Υιός του Θεού θα γίνει
άνθρωπος, Υιός τής Παρθένου Μαρίας και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ αυτό το χαρμόσυνο
μήνυμα φέρνει. Γι’ αυτό κι εμείς μαζί μ αυτόν ας πούμε ζωηρά στην Παναγία: Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου.» Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της Εκκλησίας μας. Είναι μέρα χαράς και αγαλλίασης. Η Εκκλησία επιτρέπει την βρώση ψαριών ακόμα και αν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου «πέσει» μέσα
στην Μεγάλη Εβδομάδα. Η ημέρα αυτή είναι και ημέρα αργίας. Η παράδοση λέει ότι αυτήν την ημέρα ούτε τα χελιδόνια δεν χτίζουν τις φωλιές τους. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας
μας, την ημέρα αυτή, τα παιδιά βγάζουν από τα χέρια τους τον «Μάρτη».
Το τραγούδι του Ευαγγελισμού
Και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις.
Ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίγνεται
Και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται.
Δι’ ο και ημείς, συν αυτώ, τη Θεοτόκω βοήσωμεν:
ΧΑΙΡΕ. ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ, Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΕΤΑ ΣΟΥ.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΕΝΕΣΕΙΑ
Και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις.
Ο Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίγνεται
Και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται.
Δι’ ο και ημείς, συν αυτώ, τη Θεοτόκω βοήσωμεν:
ΧΑΙΡΕ. ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ, Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΕΤΑ ΣΟΥ.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΕΝΕΣΕΙΑ
Όπως πολλά πράγματα οι σύγχρονοι Έλληνες μας αρέσει να τα αποδημούμε και να τα αμφισβητούμε ,έτσι και αυτό το λαμπρό γεγονός και η ακριβής ημερομηνία έναρξης του
δεν θα ξέφευγε !
Διάφοροι ιστορικοί ορίζουν πως σαν μέρα εορτασμού της επανάστασης και αρχή της
ορίσθηκε συμβολικά η 25 Μαρτίου το 1938 επί Όθωνα και εορτάσθει περίλαμπρα στον ναό
της Αγίας Ειρήνης που βρίσκετε στην οδό Αιόλου .
Αυτό γιατί «τα γεγονότα υπαγόρευαν την επιλογή είτε της 24ης Φεβρουαρίου, με την εκδήλωση του κινήματος του Υψηλάντη, ή έστω της 23ης Μαρτίου, όταν ξεσπά η επαναστατική δράση στην Πελοπόννησο». Και επειδή «η ισχύς του συμβολισμού επικράτησε των πορισμάτων της έρευνας, σήμερα κανένας δεν πιστεύει πλέον ότι η ελληνική Επανάσταση κηρύχθηκε όντως την 25η Μαρτίου 1821, ούτε ότι αυτό συνέβη στην Αγία Λαύρα». Και ποιος επέβαλε τελικά την 25η Μαρτίου ως ημέρα για να γιορτάζεται η Επανάσταση; Η Εκκλησία, φυσικά, για να επιτευχθεί τελικά «η σύνδεση … της εθνικής επετείου με τη θρησκευτική εορτή και τους συμβολισμούς για το έθνος που συνεπαγόταν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου».
Έτσι, η 25η Μαρτίου είναι συνολικά ένας θρύλος που «σαφώς εφευρέθηκε εκ των υστέρων, για να συνδεθεί η Επανάσταση με την υπόσχεση της Ελεύσεως του Σωτήρα κατά τον Ευαγγελισμό της Μαρίας και βέβαια για να συνδεθεί η Επανάσταση (που κατ’ αρχάς έγινε με δεδηλωμένη αντίρρηση της επίσημης Εκκλησίας) με την ευλογία της εκκλησιαστικής ηγεσίας».
Η άλλη άποψη λέει : Η 25η Μαρτίου ορίστηκε ως ημερομηνία για την έναρξη της Επανάστασης όχι το 1838, για να εξυπηρετηθεί η Εκκλησία και τα όποια ιδιοτελή συμφέροντά της, όπως ισχυρίζονται με τόση βεβαιότητα οι… ειδικοί, αλλά ήδη από το 1820. Και όχι από κάποιον μεμονωμένο αγωνιστή ή αγωνιστές, ή γενικά από τους επαναστατημένους Έλληνες, αλλά από τον ίδιο τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Και θα το ήξεραν αυτό οι καλοί ιστορικοί μας αν είχαν κάνει τον κόπο να διαβάσουν τα Απομνημονεύματα των αγωνιστών του ’21, με πρώτα και καλύτερα αυτά του Κολοκοτρώνη ή, έστω, την Ιστορία του Τρικούπη ή – τουλάχιστον την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , το «έργο αναφοράς» , όπως οι ίδιοι ομολογούν ότι είναι, «το καμάρι μας» , όπως οι ίδιοι τη χαρακτηρίζουν.
Και γιατί ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επέλεξε, από το 1820, αυτή ειδικά την ημερομηνία για τον ξεσηκωμό του Γένους, και όχι οποιανδήποτε άλλη; Μα ακριβώς επειδή συνέπιπτε με τη γιορτή του Ευαγγελισμού, στην οποία (γιορτή) ο Υψηλάντης ήθελε να δώσει μια καινούργια συμβολική σημασία, «ως ευαγγελιζομένην την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους».
Γι’ αυτό και ο Κολοκοτρώνης είχε λάβει ήδη από το 1820 επιστολές από τον Υψηλάντη, με τις οποίες τον πληροφορούσε ότι η ημέρα του ξεσηκωμού θα ήταν η 25η Μαρτίου, ώστε να είναι μέχρι τότε έτοιμος: «… εις τα ’20 με ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη διά να είμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι εδικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως» .
Και από εκείνη τη στιγμή μέχρι τον Μάρτη, ο Κολοκοτρώνης, πιστός στον μεγάλο αρχηγό, πραγματικά μηνούσε σ’ όλον τον Μοριά «…την ημέραν του Ευαγγελισμού να είναι έτοιμοι, και κάθε επαρχία να κινηθή» . Έτσι, η 25η Μαρτίου 1821 έγινε από τότε, για όλους τους ραγιάδες, η προσδιορισμένη ημέρα. Γι’ αυτό και στη σύσκεψη της Βοστίτσας αυτή η ημερομηνία ανακοινώθηκε από τον Παπαφλέσσα ως η ημερομηνία για τον ξεσηκωμό και στη σύσκεψη των οπλαρχηγών της Ρούμελης στη Λευκάδα.
Οι Ρουμελιώτες μάλιστα, σε αντίθεση με τον σκεπτικισμό των προκρίτων του Μοριά, τη δέχτηκαν αμέσως και με μεγάλον ενθουσιασμό, ξεκινώντας ευθύς όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες . Έτσι, παρά το ότι στη Μολδοβλαχία είχε κηρυχθεί η Επανάσταση από τον Υψηλάντη ήδη από τις 24 του Φλεβάρη, στον Μοριά και στη Ρούμελη ο Κολοκοτρώνης και όλοι οι άλλοι καπεταναίοι περίμεναν υπομονετικά να έρθει η «προσδιορισμένη» και γι’ αυτούς ημέρα, ώστε να «κινήσουν» και εκείνοι με τη σειρά τους τον «ξεσηκωμόν» .
Τους πρόλαβαν όμως τα γεγονότα, και τελικά η Επανάσταση ξεκίνησε δυο - τρεις μέρες νωρίτερα από την «προσδορισμένην» και γεμάτη συμβολισμούς ημέρα.
Δηλαδή, η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου όχι μόνον δεν ορίστηκε εκ των υστέρων, για να ικανοποιηθεί η Εκκλησία, αλλά, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζονται οι «απομυθευτές» ιστορικοί, η 25η Μαρτίου ορίστηκε εκ των προτέρων, το 1820, από τον ίδιο τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Γι’ αυτό και από τις αρχές του 1821 η 25η Μαρτίου είχε καταστεί για όλους τους υπόδουλους Έλληνες η «προσδιορισμένη ημέρα» για την έναρξη της Επανάστασης, που άλλοι την περίμεναν με λαχτάρα και άλλοι με σκεπτικισμό, ο καθένας για τους δικούς του λόγους… Το γιατί η Επανάσταση ξεκίνησε τελικά δυο -τρεις μέρες «προ της προσδιορισθείσης ημέρας» είναι πράγματι ένα ζήτημα, το οποίο όμως δεν διέλαθε της ιστορικής επιστήμης ήδη από τον 19ο αι., η οποία και προέβη στις ανάλογες έρευνες και αναλύσεις .
Αυτά προς απλή ενημέρωση και χωρίς να παίρνω θέση για πια από τις δυο απόψεις ευσταθεί .
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ
Δεν θα μπορούσε να λείψει από εδώ ένα μικρό
αφιέρωμα σε μερικές μορφές του αγώνα για να θυμηθούμε αλλά και να
γνωρίσουν όσοι αγνοούν !!
Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814 ιδρύθηκε στο ρωσικό λιμάνι της Μάυρης
Θάλασσας, την Οδησσό, η Φιλική Εταιρεία. Οι ιδρυτές της ήταν ο Αθανάσιος
Τσακάλωφ, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος, άτομα που
ασχολούνταν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία στη Ρωσία.Σύμφωνα με τους οραματισμούς των ιδρυτών της η Φιλική Εταιρεία επρόκειτο να αποτελέσει μια μυστική ολιγομελή οργάνωση επίλεκτων Ελλήνων. Οι αλλοεθνείς αποκλείονταν από τις τάξεις της.
Τα πρώτα χρόνια η οργάνωση συνάντησε δυσκολίες στη στελέχωσή της και τα μέλη της δεν υπερέβαιναν τα τριάντα. Ομως το 1818 οι Φιλικοί άρχισαν να επισκέπτονται τις ελληνικές κοινότητες για να κατηχούν νέα μέλη με αποτέλεσμα να αρχίσουν να αυξάνονται ραγδαία οι μυημένοι. Το 1819 μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία οι περισσότεροι πρόκριτοι της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου και αρκετοί οπλαρχηγοί. Τον επόμενο χρόνο τα μέλη της ξεπερνούσαν τις 3.000. Αυτή η επιτυχής πορεία της Φιλικής Εταιρείας οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στο γεγονός, ότι καλλιεργούσαν την ιδέα πως η κίνησή τους υποστηριζόταν από τη Ρωσία και ότι είχαν την ευλογία του Πατριάρχη.
Οι Φιλικοί δεν ήταν όλοι ίσοι. Υπήρχε ο ηγετικός πυρήνας, η Ανωτάτη Αρχή όπως ονομαζόταν, τέσσερις πολιτικές και δύο στρατιωτικές βαθμίδες στις οποίες εντάσσονταν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Στη χαμηλότερη βαθμίδα ήταν οι βλάμηδες, δηλαδή οι αγράμματοι και οι απλοί άνθρωποι. Στην επομένη βαθμίδα, τους συστημένους, εντάσσονταν οι υπάλληλοι και οι μικροέμποροι, ενώ στις δυο επόμενες βαθμίδες, τους ιερείς και τους ποιμένες, εντάσσονταν οι ευκατάστατοι και οι μορφωμένοι. Οι στρατιωτικές βαθμίδες ήταν αυτή των αφιερωμένων και εκείνη των ποιμένων.
Η Ανώτατη Αρχή περιλάμβανε αρχικά τους ιδρυτές της οργάνωσης. Στο διάστημα 1815-1818 διευρύνθηκε με την είσοδο σε αυτήν του Αντωνίου Κομιζόπουλου, του Νικολάου Γαλάτη, του Ανθιμου Γαζή, του Αθανάσιου Σέκερη και του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου.
Οσο όμως απλωνόταν η Φιλική Εταιρεία τόσο περισσότερο ένιωθαν οι ιδρυτές της την ανάγκη να αναζητήσουν έναν αρχηγό με πανελλήνια ακτινοβολία και διεθνή αναγνώριση. Ετσι στις αρχές του 1820 οι Φιλικοί πλησίασαν τον
Ιωάννη Καποδίστρια, υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας και του πρόσφεραν την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας. Οταν εκείνος αρνήθηκε, πρόσφεραν την αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη που είχε σταδιοδρομήσει με επιτυχία στον ρωσικό στρατό.
Οι τρεις ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας είχαν ως στόχο να προετοιμάσουν μια εξέγερση που θα ελευθέρωνε το Γένος και την Πατρίδα από τον τουρκικό ζυγό. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν ανέλαβε τη θέση του "Γενικού Επιτρόπου της Αρχής", ξεκίνησε εσπευσμένα τις εργασίες για την προετοιμασία της επανάστασης. Οι μυημένοι ήταν πλέον χιλιάδες, το "μυστικό" κυκλοφορούσε σε όλο τον ελλαδικό και βαλκανικό χώρο και στις παροικίες με αποτέλεσμα να κιδυνεύει ανά πάσα στιγμή να προδοθεί στους Τούρκους.
Ο Υψηλάντης, ο οποίος θαύμαζε τον Ρήγα Βελεστινλή και τις ιδέες του, επιδίωξε τη συνεργασία με τους άλλους βαλκανικοιύς λαούς. Απευθύνθηκε στους Σέρβους και στους Βλάχους αλλά οι προσπάθειές του δεν ευοδώθηκαν. Ομως στις αρχές του 1821 υπήρχαν καλύτερες προυποθέσεις για το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης στη βόρεια Βαλκανική και συγκεκριμένα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες διότι διοικούνταν από Φαναριώτες Ηγεμόνες και ο τουρκικός στρατός απαγορευόταν να σταθμεύει στην περιοχή. Η επανάσταση ξέσπασε ουσιαστικά στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 όταν ο Υψηλάντης διέβη τον Προύθο ποταμό και εισήλθε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Από τον Ιανουάριο του 1821 είχε σταλεί στην Πελοπόννησο ο Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας για να ξεσηκώσει τους προκρίτους και τους ιερείς. Τον Μάρτιο η Πελοπόννησος πήρε τα όπλα και τον Ιούνιο έφθασε στην Ελλάδα ο Δημήτριος Υψηλάντης ως πληρεξούσιος του αδελφού του προκειμένου να αναλάβει την αρχηγία του Αγώνα, όμως γρήγορα παραμερίστηκε από τους ντόπιους προκρίτους και οπλαρχηγούς. Ηταν πλέον φανερό ότι το Γένος μπορούσε να διεξάγει τον Αγώνα του και χωρίς την καθοδήγηση της Φιλικής Εταιρείας.
Η Φιλική Εταιρεία δεν κατόρθωσε να προωθήσει την ιδέα για μια παμβαλκανική εξέγερση, διότι οι βαλκανικοί λαοί είτε βρίσκονταν ακόμη στα πρώιμα στάδια του εθνικού τους Διαφωτισμού, είτε οι στόχοι τους δεν ταυτίζονταν με εκείνους των Ελλήνων. Κατόρθωσε όμως να οργανώσει τους Ελληνες, να τους εμφυσήσει την ιδέα της εξέγερσης και τελικά να προετοιμάσει και να εκδηλώσει την επανάσταση του Ελληνικού Γένους, η οποία κατέληξε στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Ο ΟΡΚΟΣ
«Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα. Να φανερώσω το παραμικρόν από τα σημεία και τους λόγους της, μήτε να σταθώ κατ΄ουδένα λόγον ή αφορμή του να καταλάβωσι άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, μήτε εις συγγενείς μου, μήτε εις πνευματικόν ή φίλον μου.
Ορκίζομαι ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει εις καμμίαν εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανέναν δεσμόν υποχρεωτικόν. Και μάλιστα, οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρείαν, θέλω τον νομίζει ως ουδέν.
Ορκίζομαι ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος μου, των οπαδών και των ομοφρόνων με τούτους, θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην και αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις το συγχωρήσει.
Ορκίζομαι να μη μεταχειριστώ ποτέ βίαν δια να αναγνωρισθώ με κανένα συνάδελφον, προσέχων εξ εναντίας με την μεγαλυτέραν επιμέλειαν να μην λανθασθώ κατά τούτο, γενόμενος αίτιος ακολούθου τινός συμβάντος, με κανένα συνάδελφον.
Ορκίζομαι να συντρέχω, όπου εύρω τινά συνάδελφον, με όλην την δύναμιν και την κατάστασίν μου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι μεγαλύτερος εις τον βαθμόν και αν έτυχε πρότερον εχθρός μου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω, καθ΄όσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγαλυτέρα.
Ορκίζομαι ότι καθώς εγώ παρεδέχθην εις Εταιρείαν, να δέχομαι παρομοίως άλλον αδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζομένην άργητα, εωσού τον γνωρίσω Έλληνα αληθή, θερμόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι μόνον να φυλάττη το μυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήματος.
Ορκίζομαι να μην ωφελώμαι κατ΄ουδένα τρόπον από τα χρήματα της Εταιρείας, θεωρών αυτά ως ιερό πράγμα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το Έθνος μου. Να προφυλάττωμαι παρομοίως και εις τα λαμβανόμενα εσφραγισμένα γράμματα.
Ορκίζομαι να μην ερωτώ κανένα των Φιλικών με περιέργειαν, δια να μάθω οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρείαν. Κατά τούτο δε μήτε εγώ να φανερώσω, ή να δώσω αφορμήν εις τούτον να καταλάβη, ποίος με παρεδέχθη. Να αποκρίνομαι μάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίζω το σημείον εις το εφοδιαστικόν τινός.
Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν μου, να είμαι ενάρετος. Να ευλαβώμαι την θρησκείαν μου, χωρίς να καταφρονώ τας ξένας. Να δίδω πάντοτε το καλόν παράδειγμα. Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβομαι την διοίκησιν, τα έθιμα, τα κριτήρια και τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατριβώ.
Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σε, ω ιερά πλην τρισάθλια Πατρίς ! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα κατά ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλως εις Σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου».
Ο ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΘΟΥΡΙΟΣ
Στα χρόνια της σκλαβιάς, όταν η Θεσσαλία στέναζε κάτω από την τυραννία του Σουλτάνου, γεννήθηκε το 1757 ο Ρήγας Βελεστινλής από ντόπιους γονείς στο Βελεστίνο Μαγνησίας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως των Φερών.Το βαπτιστικό του όνομα ήταν "Ρήγας", όνομα που συνηθιζόταν στην περιοχή του Βελεστίνου και του Πηλίου, ενώ ως επώνυμο, κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του, χρησιμοποίησε το "Βελεστινλής" από το όνομα του τόπου όπου γεννήθηκε.
Για να πετύχει την μετάδοση του επαναστατικού μηνύματός του στους σκλαβωμένους και να τους εμψυχώσει στην απόφασή για επανάσταση, ο Ρήγας, εκτός από το εποπτικό υλικό, χρησιμοποίησε και τη μουσική. Συγκεκριμένα συνέθεσε τον παιάνα με τίτλο "Θούριος", που αρχίζει με τον στίχο "Ως πότε παλληκάρια".
Ας σημειωθεί ότι η λέξη θούριος, που είναι από το ρήμα θρώσκω, σημαίνει ορμητικός, μαινόμενος, πολεμικός, δεν ήταν σε χρήση στην εποχή του και ο Ρήγας, την δανείζεται από τους Αττικούς ποιητές. ΄Εκτοτε, καταγράφεται στο νεοελληνικό λεξιλόγιο και γίνεται πλέον πασίγνωστος, συνώνυμος με την επανάσταση.
Ο Θούριος είναι με απλά λόγια γραμμένος, για να είναι κατανοητός από τον λαό και δεν χρειάζονται υποσημειώσεις και επεξηγήσεις όπως άλλες συνθέσεις της εποχής του. Γρήγορα διαδόθηκε σε χειρόγραφη μορφή. Πέρασε βουνά και κάμπους, πολιτείες και χωριά στεριές και θάλασσες του Βαλκανικού χώρου εμψυχώνοντας τους σκλαβωμένους στον τιτάνιο του πολέμου αγώνα.
Ο Ρήγας τονίζει τη σημασία της ελευθερίας, ως πρώτιστου αγαθού του ανθρώπου, που είναι και πάνω από τη ζωή. Διακηρύσσει πως είναι προτιμότερη μιάς ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Είναι η εμπειρία, μέχρι τότε που έγραφε τον Θούριο, των σαράντα χρόνων της ζωής του. Συμπυκνώνει της ρωμιοσύνης όλων των αιώνων την πίκρα, την αγανάκτηση κατά της τυραννίας.....
Θούριος
Ως πότε παλικάρια, να ζούμε στα στενά,
μονάχοι σα λιοντάρια, σταις ράχαις στα βουνά;
Σπηλιαίς να κατοικούμε, να βλέπωμε κλαδιά,
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμο, για τη πικρή σκλαβιά;
Να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς;
Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι, σκλαβιά και φυλακή.Τι σ’ ωφελεί αν ζήσεις και να ‘σαι στη σκλαβιά;
στοχάσου πως σε ψαίνουν, καθ’ ώραν στην φωτιά.
Βεζύρης, δραγουμάνος, αφέντης κι αν σταθής
ο τύραννος αδίκως σε κάμνει να χαθής.
Δουλεύεις όλ’ ημέρα, σε ό,τι κι αν σε πη,
κι αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιη.
Ο Σούτζος, κι ο Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβής
Γκίκας και Μαυρογένης, καθρέπτης, ειν’ να ιδής.
Ανδρείοι καπετάνοι, παπάδες, λαϊκοί,
σκοτώθηκαν κι’ αγάδες, με άδικον σπαθί.
Κι αμέτρητ’ άλλοι τόσοι και Τούρκοι και Ρωμιοί,
ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά ‘φορμή.
Ελάτε μ’ έναν ζήλον, σε τούτον τον καιρόν,
να κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, με πατριωτισμόν
να βάλωμεν εις όλα, να δίδουν ορισμόν.
Οι νόμοι ναν’ ο πρώτος, και μόνος οδηγός,
και της πατρίδος ένας, να γένη αρχηγός.
Γιατί κι η αναρχία, ομοιάζει την σκλαβιά,
να ζούμε σαν θηρία, είν’ πλιο σκληρή φωτιά.
Και τότε με τα χέρια, ψηλά στον ουρανόν
ας πούμ’ απ’ την καρδιά μας, ετούτα στον Θεόν.
(Εδώ σηκώνονται οι πατριώται ορθοί,
και υψώνοντες τας χείρας προς τον ουρανόν,
κάμνουν τον όρκον).
Όρκος Κατά Τυραννίας και Αναρχίας
Ω βασιλεύ του κόσμου, ορκίζομαι σε σε,
στην γνώμην των τυράννων, να μην έλθω ποτέ.
Μήτε να τους δουλεύσω, μήτε να πλανηθώ,
εις τα ταξίματά τους, για να παραδοθώ.
Εν όσω ζω στον κόσμον, ο μόνος μου σκοπός,
για να τους αφανίσω, θε νάναι σταθερός.
Πιστός εις την πατρίδα, συντρίβω τον ζυγόν,
αχώριστος για ναμαι, υπό τον στρατηγόν.
Κι αν παραβώ τον όρκον, ν’ αστράψ’ ο ουρανός,
και να με κατακάψη, να γένω σαν καπνός.
Το Τέλος Του Όρκου
Σ’ ανατολή και δύση, και νότον και βοριά,
για την πατρίδα όλοι, να ‘χωμεν μια καρδιά.
Στην πίστιν του καθ’ ένας, ελεύθερος να ζη,
στην δόξαν του πολέμου, να τρέξωμεν μαζί.
Βουλγάροι κι Αρβανήτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί,
Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή,
Για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί,
πως είμαστ’ αντριωμένοι, παντού να ξακουσθή.
Όσα απ’ την τυραννίαν, πήγαν στην ξενητιά
στον τόπον του καθ’ ένας, ας έλθη τώρα πιά.
Και όσοι του πολεμου, την τέχνην αγροικούν
Εδώ ας τρέξουν όλοι, τυρράνους να νικούν.
Η Ρούμελη τους κράζει, μ’ αγκάλες ανοιχτές,
τους δίδει βιό και τόπον, αξίες και τιμές.
Ως ποτ’ οφφικιάλος, σε ξένους Βασιλείς;
έλα να γένης στύλος, δικής σου της φυλής.
Κάλλιο για την πατρίδα, κανένας να χαθή
ή να κρεμάση φούντα, για ξένον στο σπαθί.
Και όσοι προσκυνήσουν, δεν είναι πιά εχθροί,
αδέλφια μας θα γένουν, ας είναι κι εθνικοί.
Μα όσοι θα τολμήσουν, αντίκρυ να σταθούν,
εκείνοι και δικοί μας, αν είναι, ας χαθούν.
Σουλιώτες και Μανιάτες, λιοντάρια ξακουστά
ως πότε σταις σπηλιές σας, κοιμάστε σφαλιστά;
Μαυροβουνιού καπλάνια, Ολύμπου σταυραητοί,
κι Αγράφων τα ξεφτέρια, γεννήστε μια ψυχή.
Ανδρείοι Μακεδόνες, ορμήσετε για μια,
και αίμα των τυράννων, ρουφήξτε σα θεριά.
Του Σάββα και Δουνάβου, αδέλφια Χριστιανοί,
με τα άρματα στο χέρι, καθ’ ένας ας φανή,
Το αίμα σας ας βράση, με δίκαιον θυμόν,
μικροί μεγάλοι ομώστε, τυρράννου τον χαμόν.
Λεβέντες αντριωμένοι, Μαυροθαλασσινοί,
ο βάρβαρος ως πότε, θε να σας τυραννή.
Μην καρτερήτε πλέον, ανίκητοι Λαζοί,
χωθήτε στο μπογάζι, μ’ εμάς και σεις μαζί.
Δελφίνια της θαλάσσης, αζδέρια των νησιών,
σαν αστραπή χυθήτε, χτυπάτε τον εχθρόν.
Της Κρήτης και της Νύδρας, θαλασσινά πουλιά,
καιρός ειν’ της πατριδος, ν’ ακούστε την λαλιά.
Κι οσ’ είστε στην αρμάδα, σαν άξια παιδιά,
οι νόμοι σας προστάζουν, να βάλετε φωτιά.
Με εμάς κι εσείς Μαλτέζοι, γεννήτε ένα κορμί,
κατά της τυραννίας, ριχθήτε με ορμή.
Σας κράζει η Ελλάδα, σας θέλει, σας πονεί,
ζητά την συνδρομήν σας, με μητρική φωνή.
Τι σκέκεις Παζβαντζιόγλου, τόσον εκστατικός;
τινάξου στο Μπαλκάνι, φώλιασε σαν αητός.
Τους μπούφους και κοράκους, καθόλου μη ψηφάς,
με τον ραγιά ενώσου, αν θέλης να νικάς.
Συλήστρα και Μπραίλα, Σμαήλι και Κιλί,
Μπενδέρι και Χωτήνι, εσένα προσκαλεί.
Στρατεύματα σου στείλε, κι εκείνα προσκυνούν
γιατί στην τυρραννίαν, να ζήσουν δεν μπορούν.
Γκιουρντζή πιά μη κοιμάσαι, σηκώσου με ορμήν,
τον Προύσια να μοιάσης, έχεις την αφορμήν.
Και συ που στο Χαλέπι, ελεύθερα φρονείς
πασιά καιρόν μη χάνεις, στον κάμπον να φανής.
Με τα στρατεύματά σου, ευθύς να συκωθής,
στης Πόλης τα φερμάνια, ποτέ να μη δοθής.
Του Μισιριού ασλάνια, για πρώτη σας δουλειά,
δικόν σας ένα μπέη, κάμετε βασιλιά.
Χαράτζι της Αιγύπτου, στην Πόλη ας μη φανή,
για να ψοφήσει ο λύκος, όπου σας τυραννεί.
Με μια καρδιά όλοι, μια γνώμη, μια ψυχή,
χτυπάτε του τυράννου, την ρίζα να χαθή.
Να ανάψουμε μια φλόγα, σε όλην την Τουρκιά,
να τρέξει από την Μπόσνα, και ως την Αραπιά.
Ψηλά στα μπαϊράκια, σηκώστε τον σταυρόν,
και σαν αστροπελέκια, χτυπατε τον εχθρόν.
Ποτέ μη στοχασθήτε, πως είναι δυνατός,
καρδιοκτυπά και τρέμει, σαν τον λαγόν κι αυτός.
Τριακόσιοι Γκιρτζιαλήδες, τον έκαμαν να ιδή,
πως δεν μπορεί με τόπια, μπροστά τους να εβγεί.
Λοιπόν γιατί αργήτε, τι στέκεσθε νεκροί;
ξυπνήστε μην είστε ενάντιοι κι εχθροί.
Πως οι προπάτορές μας, ορμούσαν σα θεριά,
για την ελευθερία, πηδούσαν στη φωτιά.
Έτσι κι ημείς, αδέλφια, ν’ αρπάξουμε για μια
τα άρματα, και να βγούμεν απ’ την πικρή σκλαβιά.
Να σφάξουμε τους λύκους, που στον ζυγόν βαστούν,
και Χριστιανούς και Τούρκους, σκληρά τους τυραννούν.
Στεργιάς και του πελάγου, να λάμψη ο σταυρός,
και στην δικαιοσύνην, να σκύψη ο εχθρός.
Ο κόσμος να γλυτώση, απ’ αύτην την πληγή,
κι ελεύθεροι να ζώμεν, αδέλφια εις την γη.
μονάχοι σα λιοντάρια, σταις ράχαις στα βουνά;
Σπηλιαίς να κατοικούμε, να βλέπωμε κλαδιά,
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμο, για τη πικρή σκλαβιά;
Να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς;
Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι, σκλαβιά και φυλακή.Τι σ’ ωφελεί αν ζήσεις και να ‘σαι στη σκλαβιά;
στοχάσου πως σε ψαίνουν, καθ’ ώραν στην φωτιά.
Βεζύρης, δραγουμάνος, αφέντης κι αν σταθής
ο τύραννος αδίκως σε κάμνει να χαθής.
Δουλεύεις όλ’ ημέρα, σε ό,τι κι αν σε πη,
κι αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιη.
Ο Σούτζος, κι ο Μουρούζης, Πετράκης, Σκαναβής
Γκίκας και Μαυρογένης, καθρέπτης, ειν’ να ιδής.
Ανδρείοι καπετάνοι, παπάδες, λαϊκοί,
σκοτώθηκαν κι’ αγάδες, με άδικον σπαθί.
Κι αμέτρητ’ άλλοι τόσοι και Τούρκοι και Ρωμιοί,
ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά ‘φορμή.
Ελάτε μ’ έναν ζήλον, σε τούτον τον καιρόν,
να κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, με πατριωτισμόν
να βάλωμεν εις όλα, να δίδουν ορισμόν.
Οι νόμοι ναν’ ο πρώτος, και μόνος οδηγός,
και της πατρίδος ένας, να γένη αρχηγός.
Γιατί κι η αναρχία, ομοιάζει την σκλαβιά,
να ζούμε σαν θηρία, είν’ πλιο σκληρή φωτιά.
Και τότε με τα χέρια, ψηλά στον ουρανόν
ας πούμ’ απ’ την καρδιά μας, ετούτα στον Θεόν.
(Εδώ σηκώνονται οι πατριώται ορθοί,
και υψώνοντες τας χείρας προς τον ουρανόν,
κάμνουν τον όρκον).
Όρκος Κατά Τυραννίας και Αναρχίας
Ω βασιλεύ του κόσμου, ορκίζομαι σε σε,
στην γνώμην των τυράννων, να μην έλθω ποτέ.
Μήτε να τους δουλεύσω, μήτε να πλανηθώ,
εις τα ταξίματά τους, για να παραδοθώ.
Εν όσω ζω στον κόσμον, ο μόνος μου σκοπός,
για να τους αφανίσω, θε νάναι σταθερός.
Πιστός εις την πατρίδα, συντρίβω τον ζυγόν,
αχώριστος για ναμαι, υπό τον στρατηγόν.
Κι αν παραβώ τον όρκον, ν’ αστράψ’ ο ουρανός,
και να με κατακάψη, να γένω σαν καπνός.
Το Τέλος Του Όρκου
Σ’ ανατολή και δύση, και νότον και βοριά,
για την πατρίδα όλοι, να ‘χωμεν μια καρδιά.
Στην πίστιν του καθ’ ένας, ελεύθερος να ζη,
στην δόξαν του πολέμου, να τρέξωμεν μαζί.
Βουλγάροι κι Αρβανήτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί,
Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή,
Για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί,
πως είμαστ’ αντριωμένοι, παντού να ξακουσθή.
Όσα απ’ την τυραννίαν, πήγαν στην ξενητιά
στον τόπον του καθ’ ένας, ας έλθη τώρα πιά.
Και όσοι του πολεμου, την τέχνην αγροικούν
Εδώ ας τρέξουν όλοι, τυρράνους να νικούν.
Η Ρούμελη τους κράζει, μ’ αγκάλες ανοιχτές,
τους δίδει βιό και τόπον, αξίες και τιμές.
Ως ποτ’ οφφικιάλος, σε ξένους Βασιλείς;
έλα να γένης στύλος, δικής σου της φυλής.
Κάλλιο για την πατρίδα, κανένας να χαθή
ή να κρεμάση φούντα, για ξένον στο σπαθί.
Και όσοι προσκυνήσουν, δεν είναι πιά εχθροί,
αδέλφια μας θα γένουν, ας είναι κι εθνικοί.
Μα όσοι θα τολμήσουν, αντίκρυ να σταθούν,
εκείνοι και δικοί μας, αν είναι, ας χαθούν.
Σουλιώτες και Μανιάτες, λιοντάρια ξακουστά
ως πότε σταις σπηλιές σας, κοιμάστε σφαλιστά;
Μαυροβουνιού καπλάνια, Ολύμπου σταυραητοί,
κι Αγράφων τα ξεφτέρια, γεννήστε μια ψυχή.
Ανδρείοι Μακεδόνες, ορμήσετε για μια,
και αίμα των τυράννων, ρουφήξτε σα θεριά.
Του Σάββα και Δουνάβου, αδέλφια Χριστιανοί,
με τα άρματα στο χέρι, καθ’ ένας ας φανή,
Το αίμα σας ας βράση, με δίκαιον θυμόν,
μικροί μεγάλοι ομώστε, τυρράννου τον χαμόν.
Λεβέντες αντριωμένοι, Μαυροθαλασσινοί,
ο βάρβαρος ως πότε, θε να σας τυραννή.
Μην καρτερήτε πλέον, ανίκητοι Λαζοί,
χωθήτε στο μπογάζι, μ’ εμάς και σεις μαζί.
Δελφίνια της θαλάσσης, αζδέρια των νησιών,
σαν αστραπή χυθήτε, χτυπάτε τον εχθρόν.
Της Κρήτης και της Νύδρας, θαλασσινά πουλιά,
καιρός ειν’ της πατριδος, ν’ ακούστε την λαλιά.
Κι οσ’ είστε στην αρμάδα, σαν άξια παιδιά,
οι νόμοι σας προστάζουν, να βάλετε φωτιά.
Με εμάς κι εσείς Μαλτέζοι, γεννήτε ένα κορμί,
κατά της τυραννίας, ριχθήτε με ορμή.
Σας κράζει η Ελλάδα, σας θέλει, σας πονεί,
ζητά την συνδρομήν σας, με μητρική φωνή.
Τι σκέκεις Παζβαντζιόγλου, τόσον εκστατικός;
τινάξου στο Μπαλκάνι, φώλιασε σαν αητός.
Τους μπούφους και κοράκους, καθόλου μη ψηφάς,
με τον ραγιά ενώσου, αν θέλης να νικάς.
Συλήστρα και Μπραίλα, Σμαήλι και Κιλί,
Μπενδέρι και Χωτήνι, εσένα προσκαλεί.
Στρατεύματα σου στείλε, κι εκείνα προσκυνούν
γιατί στην τυρραννίαν, να ζήσουν δεν μπορούν.
Γκιουρντζή πιά μη κοιμάσαι, σηκώσου με ορμήν,
τον Προύσια να μοιάσης, έχεις την αφορμήν.
Και συ που στο Χαλέπι, ελεύθερα φρονείς
πασιά καιρόν μη χάνεις, στον κάμπον να φανής.
Με τα στρατεύματά σου, ευθύς να συκωθής,
στης Πόλης τα φερμάνια, ποτέ να μη δοθής.
Του Μισιριού ασλάνια, για πρώτη σας δουλειά,
δικόν σας ένα μπέη, κάμετε βασιλιά.
Χαράτζι της Αιγύπτου, στην Πόλη ας μη φανή,
για να ψοφήσει ο λύκος, όπου σας τυραννεί.
Με μια καρδιά όλοι, μια γνώμη, μια ψυχή,
χτυπάτε του τυράννου, την ρίζα να χαθή.
Να ανάψουμε μια φλόγα, σε όλην την Τουρκιά,
να τρέξει από την Μπόσνα, και ως την Αραπιά.
Ψηλά στα μπαϊράκια, σηκώστε τον σταυρόν,
και σαν αστροπελέκια, χτυπατε τον εχθρόν.
Ποτέ μη στοχασθήτε, πως είναι δυνατός,
καρδιοκτυπά και τρέμει, σαν τον λαγόν κι αυτός.
Τριακόσιοι Γκιρτζιαλήδες, τον έκαμαν να ιδή,
πως δεν μπορεί με τόπια, μπροστά τους να εβγεί.
Λοιπόν γιατί αργήτε, τι στέκεσθε νεκροί;
ξυπνήστε μην είστε ενάντιοι κι εχθροί.
Πως οι προπάτορές μας, ορμούσαν σα θεριά,
για την ελευθερία, πηδούσαν στη φωτιά.
Έτσι κι ημείς, αδέλφια, ν’ αρπάξουμε για μια
τα άρματα, και να βγούμεν απ’ την πικρή σκλαβιά.
Να σφάξουμε τους λύκους, που στον ζυγόν βαστούν,
και Χριστιανούς και Τούρκους, σκληρά τους τυραννούν.
Στεργιάς και του πελάγου, να λάμψη ο σταυρός,
και στην δικαιοσύνην, να σκύψη ο εχθρός.
Ο κόσμος να γλυτώση, απ’ αύτην την πληγή,
κι ελεύθεροι να ζώμεν, αδέλφια εις την γη.
ΗΡΩΕΣ
Κολοκοτρώνης Θεόδωρος(Ραμαβούνι Μεσσηνίας 1770 Αθήνα 1843)
Η σημαντικότερη ηγετική φυσιογνωμία της Επανάστασης. Το όνομα του Κολοκοτρώνη συνδέθηκε με τις σημαντικότερες φάσεις του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του Κωνσταντής Κολοκοτρώνης πήρε μέρος στην ένοπλη εξέγερση του Ελληνισμού, που υποκινήθηκε από την Αικατερίνη Β' της Ρωσίας το 1770, και σκοτώθηκε σε συγκρούσεις μαζί με δύο αδελφούς του. Τα γεγονότα αυτά υπήρξαν καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. 'Aρχισε τη δράση του το 1805, όταν πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου την περίοδο του ρωσοτουρκικού πολέμου. Αργότερα υπηρέτησε στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα που οργάνωσαν οι 'Aγγλοι και τιμήθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη για τη δράση του εναντίον των Γάλλων. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και άρχισε με πάθος να προετοιμάζει τον Αγώνα στην Πελοπόννησο.
Με την έναρξη της Επανάστασης αναδείχτηκε η στρατιωτική ιδιοφυία του Κολοκοτρώνη. Η παράδοση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821), η άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), οι νίκες στο Βαλτέτσι, τα Βέρβενα και τα Δολιανά εδραίωσαν το κύρος του ως στρατιωτικού ηγέτη, παράλληλα όμως προκάλεσαν και τις πρώτες αντιδράσεις μερίδας των τοπικών αρχόντων. Η αντίδραση αυτή κορυφώθηκε με την έλευση του Δ. Υψηλάντη που επεδίωξε να οργανώσει πολιτικά την Επανάσταση, και πήρε τη μορφή ανοικτής ρήξης μεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων. Ο Κολοκοτρώνης προσπάθησε να συνδιαλλάξει τις αντιμαχόμενες μερίδες και να αποτρέψει την κατάρρευση της νεαρής Επανάστασης. Στις 26 Ιουλίου 1822 η ιστορική νίκη του στα Δερβενάκια οδήγησε στον αποδεκατισμό της στρατιάς του Δράμαλη, διέσωσε τον Αγώνα στην Πελοπόννησο και επικύρωσε, για μια ακόμα φορά, τις εξαιρετικές στρατιωτικές ικανότητες του "Γέρου" του Μοριά. Οι επιτυχίες αυτές δεν απέτρεψαν τη συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη αντιπαράθεση μεταξύ στρατιωτικών και κυβερνητικών, της οποίας θύμα υπήρξε και ο Κολοκοτρώνης. Στις ένοπλες συγκρούσεις ο γιος του Πάνος και ο ίδιος συνελήφθησαν και κρατήθηκαν στο Ναύπλιο.
Ο Κολοκοτρώνης αμνηστεύθηκε από την κυβέρνηση την περίοδο που ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προσπάθησε να εμποδίσει την ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και να εμψυχώσει το δοκιμαζόμενο πληθυσμό. Ως το τέλος της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης συνέχισε να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στα στρατιωτικά και πολιτικά πράγματα της εποχής. Υποστήριξε θερμά τον Καποδίστρια και δέχτηκε με ενθουσιασμό την εκλογή του Όθωνα. Η διαφωνία του με τα μέτρα και την πολιτική της Αντιβασιλείας κατέληξε στη δίωξη και την πολύκροτη δίκη του με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Καταδικάστηκε σε θάνατο μαζί με το Δημ. Πλαπούτα παρά τις διαφωνίες των Τερτσέτη και Πολυζωίδη. Με την ενηλικίωση του Όθωνα πήρε χάρη, ονομάστηκε στρατηγός και έλαβε το αξίωμα του συμβούλου της Επικρατείας. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κολοκοτρώνης υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα "Απομνημονεύματά" του που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο ''Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836''. Τα "Απομνημονεύματα" του Κολοκοτρώνη αποτέλεσαν και αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση.
Καραϊσκάκης Γεώργιος (Μαυρομάτι Καρδίτσας 1780 Φάληρο Αττικής 1827)
Σπουδαίος στρατιωτικός, ηγέτης της Επανάστασης. Γεννήθηκε στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο χωριό Μαυρομάτι (κατ' άλλους στο Μουζάκι) Καρδίτσας και ήταν γιος της καλόγριας Ζωής Ντιμισκή και του αρματολού Δημήτρη Καραϊσκου. Σε ηλικία δεκαπέντε χρονών ακολούθησε τον δρόμο της κλεφτουριάς και αργότερα υπηρέτησε στα στρατιωτικά σώματα του Αλή Πασά, ο οποίος αναγνώρισε τις εξαιρετικές του στρατιωτικές του ικανότητες. Με την έκρηξη της Επανάστασης, τον Ιανουάριο του 1821 πήρε μέρος στη σύσκεψη της Λευκάδας μαζί με άλλους οπλαρχηγούς που ήθελαν να προετοιμάσουν την εξέγερση στη Στερεά Ελλάδα και ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στα χωριά των Τζουμέρκων.
Αν και συγκρούστηκε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο για την ηγεσία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Στερεά, συνεργάστηκε μαζί του κατά την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, οπότε ο Καραϊσκάκης έστειλε τμήμα του στρατιωτικού του σώματος για να ενισχύσει την άμυνα της πόλης. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κατηγορήθηκε από τον Μαυροκορδάτο για συνεργασία με τους Τούρκους και αποσύρθηκε προσωρινά από την ενεργό δράση. Το Μάιο του 1825 επανήλθε και συνέδραμε τους Μεσολογγίτες κατά τη δεύτερη πολιορκία της πόλης παρενοχλώντας τους Τούρκους στην περιοχή. Το 1826 διορίστηκε αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδας και οργάνωσε το «Στρατόπεδο της Ελευσίνας» με στόχο να ανακουφίσει την Αθήνα από την πολιορκία των Tούρκων. Δεύτερος στόχος του Kαραϊσκάκη ήταν να αναζωπυρώσει την επανάσταση στη Pούμελη και στις συγκρούσεις που ακολούθησαν νίκησε πολλές φορές τους Tούρκους στη Δόμβραινα, το Δίστομο και την Aράχωβα. Tο 1827 έσπευσε στην Eλευσίνα για να βοηθήσει την πολιορκούμενη Aθήνα. Διαφώνησε όμως με τους Kόχραν και Tσωρτς για την τακτική που θα ακολουθούσαν κατά των Tούρκων. Tραυματίστηκε σε αψιμαχία στο Nέο Φάληρο και πέθανε στις 23 Aπριλίου 1827, ανήμερα της γιορτής του.
Παπαφλέσσας (Πολιανή Μεσσηνίας 1786 - Μανιάκι Μεσσηνίας 1825)
Το πραγματικό του όνομα, Γρηγόριος Δικαίος. Έγινε μοναχός σε διάφορα μοναστήρια του Μοριά και αφού ήρθε σε σύγκρουση με τους Τούρκους, πέρασε στη Ζάκυνθο κι από εκεί στην Kωνσταντινούπολη. Έγινε αρχιμανδρίτης, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έφθασε ως τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες εκτελώντας εντολές της. Το 1820 έφθασε στην Πελοπόννησο ως πρόδρομος του Δ. Υψηλάντη για την προετοιμασία της Επανάστασης. Συγκάλεσε σε σύσκεψη προκρίτους και οπλαρχηγούς στη Βοστίτσα (26-29 Ιαν. 1821). Έφυγε για τη Μάνη όπου συνεργάστηκε με τους οπλαρχηγούς Θ. Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Περραιβό, Αναγνωσταρά κ.ά. Ξεσήκωνε τα πλήθη, τα ενθουσίαζε και τους άναβε τη φλόγα της εξέγερσης. Με την εισβολή του Ιμπραήμ, έστησε ενέδρα στο Μανιάκι με 1.500 παλικάρια. Οι υπέρτεροι εχθροί νίκησαν και ο Παπαφλέσσας έπεσε μαχόμενος ηρωικά.
Μιαούλης Ανδρέας (1796 - Αθήνα,1835)
Ναύαρχος της Eλληνικής Eπανάστασης, γιος του Δημητρίου Βώκου, γνωστός όμως με το παρωνύμιο Μιαούλης. Ασχολήθηκε με τη ναυτιλία από τα εφηβικά του χρόνια και έδρασε σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις που του προσπόρισαν σημαντικά κέρδη με τα οποία απέκτησε πλοία μεγάλης χωρητικότητας. Αναγνωρίστηκε ναύαρχος των Υδραίων από τα τέλη του 1821. Το πρώτο του ανδραγάθημα πραγματοποιήθηκε στη ναυμαχία της Πάτρας στις 20/2/1822 και στη συνέχεια διακρίθηκε στη Χίο, στο Ναύπλιο, στα Ψαρά και στη ναυμαχία του Γέροντα (1824), τη μεγαλύτερη ναυτική σύγκρουση κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Προσπάθησε να αποτρέψει την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (1825) και να ενισχύσει το Μεσολόγγι κατά τη B' πολιορκία του. Ο Καποδίστριας, που τον εκτιμούσε ιδιαίτερα, του ανέθεσε την αρχηγία του στόλου του Αιγαίου, αλλά στη συνέχεια υπήρξε από τους πρωτεργάτες της αντικαποδιστριακής κίνησης και έφτασε στο σημείο να διατάξει την πυρπόληση των ελληνικών πλοίων στο λιμάνι του Πόρου, ενέργεια που τον στιγμάτισε. Ορίστηκε μέλος της επιτροπής που μετέβη στο Μόναχο για να προσφέρει την αφοσίωση του έθνους στον Oθωνα, από τον οποίο διορίστηκε αρχηγός του Ναυτικού Διευθυντηρίου και γενικός επιθεωρητής του στόλου. Πέθανε στην Αθήνα και τάφηκε στον Πειραιά στην Ακτή που ονομάστηκε έκτοτε Ακτή Μιαούλη.
Κανάρης Κων/νος (Ψαρά περίπου 1790 Αθήνα 1877)
Αγωνιστής, πολιτικός, από τις ηρωικότερες μορφές της Επανάστασης. Η καταγωγή του και ο τόπος γέννησής του δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα από τους ιστορικούς, το βέβαιο είναι ότι η οικογένειά του κατοικούσε στα Ψαρά γύρω στα 1770. Με την κήρυξη της Επανάστασης εγκατέλειψε τα εμπορικά πλοία, εντάχθηκε στο ψαριανό στόλο και ειδικεύτηκε στα πυρπολικά. Τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουνίου 1822 έκανε το πρώτο του κατόρθωμα πυρπολώντας την τουρκική ναυαρχίδα στη Χίο. Ο Aγγλος ιστορικός της Επανάστασης Τόμας Γκόρντον γράφει ότι η πράξη αυτή ήταν ένα «από τα πιο καταπληκτικά στρατιωτικά κατορθώματα που αναφέρει η ιστορία». Τον Οκτώβριο του 1822, στην Τένεδο αυτή τη φορά, πυρπόλησε ένα τεράστιο τουρκικό δίκροτο προκαλώντας το θαυμασμό όλων. Ακολούθησαν κι άλλες ηρωικές επιχειρήσεις στη Σάμο και τη Μυτιλήνη με αποκορύφωμα τη δράση του Κανάρη κατά του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Mετά την απελευθέρωση ο Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία του στολίσκου των πυρπολικών τιμώντας τη δράση και τον ηρωισμό του. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη ο Κανάρης αποσύρθηκε στη Σύρο και επανήλθε στο δημόσιο βίο την περίοδο του Όθωνα με το βαθμό του ναυάρχου που του απένειμε ο βασιλιάς. Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ανέλαβε δύο φορές το Υπουργείο Ναυτικών και στην Εθνοσυνέλευση που ψήφισε το Σύνταγμα του 1864 υπήρξε ηγέτης των «Ορεινών». Έγινε τρεις φορές πρωθυπουργός σε κρίσιμες για τη χώρα στιγμές και πέθανε ως πρωθυπουργός στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877
Διάκος Αθανάσιος (1786 1821)
Αγωνιστής του 1821. H ηρωική του αντίσταση στην Αλαμάνα και ο μαρτυρικός του θάνατος στη Λαμία έγιναν θρύλος στη συνείδηση του λαού μας. Σε νεαρή ηλικία μόνασε ως δόκιμος και μετά διάκος στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου της Αρτοτίνας. Μερικά χρόνια πριν την Επανάσταση υπηρέτησε στο σώμα των «Τσοχανταρέων» (σωματοφυλάκων) του Αλή Πασά. Μετά το 1820 εκλέχθηκε αρχηγός στο αρματολίκι της Ρούμελης, στη θέση του καταδιωκόμενου Ανδρούτσου, με τον οποίο είχε στενό σύνδεσμο. Την εποχή αυτή μυείται στη Φιλική Εταιρεία. Το 1821 ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στη Λιβαδειά (30 Μαρτίου 1 Απριλίου) και εκκένωσε μαζί με τους Δουβουνιώτη και Πανουργιά την Ανατολική Στερεά από τους Τούρκους. Στη γέφυρα της Αλαμάνας στις 22 Απριλίου 1821 προσπάθησε να ανακόψει την πορεία του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ προς την Πελοπόννησο. Το βάρος της σύγκρουσης έπεσε στον Αθανάσιο Διάκο που έλεγχε το δρόμο από τη Δαμάστα. Μετά από πολύωρη μάχη, τραυματισμένος στο δεξί χέρι αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, μεταφέρθηκε στη Λαμία όπου θανατώθηκε με ανασκολοπισμό. Η θυσία του ενίσχυσε το φρόνημα των αγωνιζομένων και η δράση του ενέπνευσε πολλούς
Αθανάσιος Διάκος – Ομέρ Βρυώνης
ΟΜΕΡ ΒΡΥΩΝΗΣ: Γίνεσαι τούρκος Διάκο μου, την πίστη σου ν’ αλλάξεις. Να προσκυνάς εις το τζαμί, την εκκλησιά ν’ αφήσεις;
ΔΙΑΚΟΣ: Πάτε κι εσείς κι η πίστη σας, μουρτάτες να χαθείτε!
Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω.
ΟΜΕΡ ΒΡΥΩΝΗΣ:(οργισμένος) Πάρτε τον. Σουβλίστε τον ζωντανό.
ΔΙΑΚΟΣ: Σκυλιά, κι αν με σουβλίσετε, ένας Γραικός εχάθη.
Ας είν’ καλά ο Οδυσσεύς κι ο καπετάν Νικήτας,
Που θε να σβήσουν την τουρκιά κι όλο σας το ντοβλέτι.
( Οι δυο τούρκοι παίρνουν τον Διάκο, ενώ εκείνος απαγγέλλει)
ΔΙΑΚΟΣ: Για δες καιρό που διάλεξε, ο χάρος να με πάρει,
Τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζ’ η γη χορτάρι.
Ανδρούτσος Οδυσσέας (Ιθάκη 1788 ή 1789 Αθήνα 1825)
H θανάτωση του πατέρα του από τους Τούρκους, για τη δράση του στο πλευρό του Κατσώνη, καθώς και η παραμονή του στην αυλή του Αλή Πασά, επηρέασαν καθοριστικά το χαρακτήρα του, έγινε καχύποπτος, ευερέθιστος, σκληρός, αλλά αποφασιστικός και μεγαλόψυχος. Ανέλαβε το αρματολίκι της Ρούμελης και συνδέθηκε με ονομαστούς κλεφταρματολούς. Μετά τον ηρωικό θάνατο του Διάκου, ανέλαβε να αναχαιτίσει τους Τούρκους στο Xάνι της Γραβιάς ώστε να μη φτάσει τουρκική βοήθεια στην Τριπολιτσά. Γι αυτή τη νίκη του ανακηρύχθηκε αρχιστράτηγος της Ανατολικής Στερεάς. Oμως, έπεσε θύμα των αντιπάλων του που τον κατηγόρησαν ως «ανάξιων της αρχηγίας», τον υποβίβασαν σε χιλίαρχο και τέλος τον καθαίρεσαν.
Για δεύτερη φορά κατηγορήθηκε ως ύποπτος συνεννόησης με τους Τούρκους, ενώ κατά τον Σπηλιάδη «ηπάτα τους Τούρκους». Παραδόθηκε στον παλιό συνεργάτη και πρωτοπαλίκαρό του, Γιάννη Γκούρα, με την πίστη ότι δε θα τιμωρηθεί, φυλακίστηκε στην Ακρόπολη, όπου θανατώθηκε αφού σκηνοθετήθηκε προσπάθεια απόδρασής του.
Μακρυγιάννης (Αβορίτι Δωρίδας 1797 Αθήνα 1880)
Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και δραστήριο πολιτικό πρόσωπο μετά από τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους, αυτοδίδακτος συγγραφέας Απομνημονευμάτων. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από τότε αφοσιώθηκε στον Αγώνα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Κατά τους εμφύλιους τάχθηκε στο πλευρό των κυβερνητικών και μετά εισέβαλε στην Πελοπόννησο και έμεινε εκεί για να οργανώσει την άμυνα εναντίον του Ιμπραήμ. Υπερασπίστηκε ηρωικά την Ακρόπολη, όπου τραυματίστηκε τρεις φορές. Η επαναστατική του δράση κλείνει με τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις του Πειραιά το 1827. Με τον ερχομό του Καποδίστρια διορίστηκε «Γενικός αρχηγός Σπάρτης». Δυσανασχετώντας για την απραξία της θέσης άρχισε να γράφει τα «Απομνημονεύματα» (1829). Χαιρέτησε με θερμά λόγια την άφιξη του Όθωνα, γρήγορα όμως απογοητεύτηκε και στράφηκε στην καλλιέργεια της γης. Ως δημοτικός σύμβουλος έπεισε το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας το 1837 να υποβάλει στον Όθωνα αναφορά για την παραχώρηση Συντάγματος. Η πράξη του αυτή οδήγησε στην παύση του, διάλυση του δημοτικού συμβουλίου και στον κατ' οίκον περιορισμό του ίδιου. Απ' το παλάτι θεωρήθηκε ως ο κύριος οργανωτής της συνωμοτικής κίνησης που οδήγησε στην Eπανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Το Μάρτιο του 1853 δικάστηκε από στρατοδικείο για έσχατη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Αποφυλακίστηκε αργότερα με τη μεσολάβηση του Δημητρίου Καλλέργη. Μετά την έξωση του Όθωνα του ξαναδόθηκε ο τίτλος του αντιστρατήγου (1864).
Μαυρογένους Μαντώ (Τεργέστη, 1796/7- Πάρος, 1840)
Καταγόταν από οικογένεια που είχε αναλάβει υψηλά αξιώματα στη Βλαχία και στη συνέχεια απέκτησε μεγάλη περιουσία στη Βιέννη και την Τεργέστη. Η Eπανάσταση την βρήκε στην Τήνο απ' όπου πήγε στη Μύκονο και τέθηκε επικεφαλής των επαναστατημένων συμπατριωτών της. Ξένοι ιστορικοί και περιηγητές εξαίρουν τη συμμετοχή της στα πεδία των μαχών, κάτι που δεν προκύπτει από ελληνικές πηγές. Με επιστολές της προς τους γυναικείους κυρίως φιλελληνικούς κύκλους της Ευρώπης συνέβαλε στην τόνωση του φιλελληνικού ρεύματος. Εργάστηκε ιδιαίτερα για την ηθική ενίσχυση των αγωνιστών και διέθεσε ολόκληρη την οικογενειακή της περιουσία για τις ανάγκες του Αγώνα. Κατέληξε έτσι να ζητάει από την Εθνοσυνέλευση του 1827 κατοικία στο Ναύπλιο που της την παραχώρησε ο Ι. Καποδίστριας ως αναγνώριση της προσφοράς της. Πέθανε ξεχασμένη και πάμφτωχη στην Πάρο το 1840 έχοντας υποβάλει λίγο πιο πριν επιστολή στον Όθωνα με την οποία ζητούσε οικονομική ενίσχυση για το σύνολο της προφοράς της στον Αγώνα.
Μπουμπουλίνα, Λασκαρίνα (Κων/πολη,1776-Σπέτσες, 1825)
Ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης, από τις λίγες γυναίκες που διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το 1788 παντρεύτηκε τον Δημ. Γιάννουζα και το 1801 τον Δ. Μπούμπουλη, πλούσιο Σπετσιώτη πλοιοκτήτη. Μετά το θάνατό του, το 1811, αύξησε την περιουσία του και ναυπήγησε το πλοίο «Αγαμέμνων» με δεκαοκτώ πυροβόλα. Αυτό, άλλα τρία μικρότερα και πολλά χρήματα, τα διέθεσε για τον Ελληνικό Αγώνα. Συμμετείχε ενεργά σε πολλές επιχειρήσεις, όπως στην πολιορκία του Ναυπλίου, και μπήκε από τους πρώτους στην Τριπολιτσά. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο συντάχθηκε με τους στρατιωτικούς και τον Κολοκοτρώνη. Στο πατρικό της σπίτι στις Σπέτσες σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια (ενδο)οικογενειακής διαμάχης. Το όνομά της ξεπέρασε από τον πρώτο χρόνο του Αγώνα τα σύνορα του ελληνικού χώρου και ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες.
Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) (Μεγάλη Αναστάσοβα Μεσσηνίας, 1787- Πειραιάς, 1849)
Από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του 1821, ανηψιός και στενός συνεργάτης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Το 1805 μετά το θάνατο του αρματολού πατέρα του, ακολούθησε τον Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το Φεβρουάριο του 1821 βρισκόταν στην Καλαμάτα, έτοιμος για την κήρυξη της Επανάστασης. Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας ο Νικηταράς με τον Παπαφλέσσα και τον Κολοκοτρώνη βάδισαν προς την Αρκαδία με σκοπό την άλωση της Τριπολιτσάς. Λίγες μέρες μετά τη μάχη στο Βαλτέτσι απέκρουσε στα Δολιανά την επίθεση 6000 Τούρκων που άφησαν στο πεδίο της μάχης 300 νεκρούς και το σύνολο των πυροβόλων τους. Τότε ονομάστηκε «Τουρκοφάγος». Το καλοκαίρι του 1822 μαζί με άλλους οπλαρχηγούς συνέτριψε το Δράμαλη. Η δράση του συνεχίστηκε στην Αττική και την Πελοπόννησο. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου τάχθηκε με το μέρος του Κολοκοτρώνη. Μετά την άφιξη του Καποδίστρια υπήρξε από τους στενούς συνεργάτες του. Αν και ανήκε στη ρωσόφιλη παράταξη δεν έλαβε ενεργό μέρος στις πολιτικές διαμάχες, ήταν όμως σαφής η αντίθεσή του προς τους Βαυαρούς. Το 1839 συνελήφθη ως μέλος της «Φιλορθόδοξης Εταιρείας» που στρεφόταν εναντίον του Όθωνα, δικάστηκε, αθωώθηκε, ο βασιλιάς όμως διέταξε τον περιορισμό του στην Αίγινα. Μετά την Επανάσταση του 1843 ονομάστηκε υποστράτηγος και το 1847 γερουσιαστής. Πέθανε στον Πειραιά τυφλός και πάμφτωχος.
ΟΙ ΕΜΦΥΛΙΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Δυστυχώς εμφύλιος σπαραγμός δεν έλειψε ούτε και κατά την διάρκεια του υπέρτατου αγώνα για ελευθερία .
Με την έναρξη κιόλας της επαναστατικής διαδικασίας συγκροτούνται τέσσερις ευδιάκριτοι πόλοι εξουσίας:
1ον) Οι προύχοντες της Πελοποννήσου (π.χ. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Δεληγιανναίοι, Ζαΐμης, Λόντος, κ.λπ.).
Πρόκειται για τους φορείς της παραδοσιακής κοινοτικής εξουσίας οι οποίοι ταυτίζουν την αναπαραγωγή του κοινωνικού τους ρόλου με τα συμφέροντα της πατρίδας στη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να διαμορφωθεί.
Μένουν προσηλωμένοι στο παραδοσιακό σύστημα εξουσίας και επικαλούνται ως βασικό επιχείρημα έναντι των «ετεροχθόνων» πολιτικών τον αυτοχθονισμό τους, την εντοπιότητα και το κύρος της κοινωνικής τους ομάδας.
2ον) Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Ιωάννης Κωλέττης και οι Υδραίοι (οικογένεια Κουντουριώτη).
Πρόκειται για έναν πόλο εξουσίας που διαμορφώνεται από την πολιτική συμμαχία και τα κοινά συμφέροντα των «ετεροχθόνων» δυτικόστροφων πολιτικών και των φορέων της εγχώριας «νεαρής αστικής τάξης» των νησιών.
Όσοι εντάσσονται σε αυτή την πολιτική ομάδα επιδιώκουν τη δημιουργία συγκεντρωτικού διοικητικού μηχανισμού, την εισαγωγή φιλελεύθερων πολιτικών θεσμών, τη δημιουργία κράτους δικαίου, τη διάκριση κράτους - Εκκλησίας, τη δημιουργία τακτικού στρατού και τη συγκρότηση σύγχρονου και δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος. Στρέφονται εναντίον των προκρίτων και των οπλαρχηγών της Πελοποννήσου -κυρίως - θέλοντας να δημιουργήσουν ένα νέο τύπο πολιτικής κυριαρχίας.
3ον) Οι Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί.
Η ηγετική φυσιογνωμία του τρίτου αυτού πόλου εξουσίας είναι αναμφισβήτητα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου επιδιώκουν τον βαθμιαίο προσπορισμό εξουσίας ώστε να αναδειχθούν σε κυρίαρχη δύναμη. Αν και τοποθετούνται στο πλευρό των Πελοποννησίων προκρίτων λόγω των κοινών συμφερόντων τους και της παραδοσιακής τους εξάρτησης από αυτούς, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. παράδοση Ναυπλίου) δίνουν την εντύπωση ότι υπακούουν στις εντολές των οργάνων της συντεταγμένης πολιτείας, τα οποία προέκυψαν από τις δύο πρώτες Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου (1822) και του 'Αστρους (1823).
4ον) Οι Φιλικοί. Πρόκειται για ένα περιορισμένο πόλο εξουσίας με δύο ηγετικές φυσιογνωμίες, τον Δημήτριο Υψηλάντη και το Γρηγόριο Δικαίο (Παπαφλέσσα). Με αυτούς συντάσσεται και ο οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος.
Ο τέταρτος αυτός πόλος εξουσίας επιδιώκει τη ριζοσπαστικοποίηση της επανάστασης και την πλήρη ρήξη με το παραδοσιακό σύστημα εξουσίας, που εξέφραζαν οι πρόκριτοι.
Τα γεγονότα
Στις πρώτες φάσεις της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι προύχοντες συσπειρώνονται γύρω από την Πελοποννησιακή Γερουσία και αντιμάχονται την ιδέα της δημιουργίας συγκεντρωτικών κρατικών δομών δυτικού τύπου, την οποία εισηγείται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Μετά την Εθνοσυνέλευση του Αστρους (1823), οι οπαδοί της ιδέας της δημιουργίας συγκεντρωτικού κρατικού μηχανισμού ενισχύουν τη θέση τους περιορίζοντας, ταυτόχρονα,τη δύναμη όσων επιμένουν στη διατήρηση της ύπαρξης τοπικών κέντρων εξουσίας. Όμως, μετά την ένταξη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο νέο κυβερνητικό σχηματισμό από τη θέση του αντιπροέδρου του Εκτελεστικού, η πολιτική σύγκρουση μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικών φορέων εξουσίας μετατρέπεται σε αντιπαράθεση μεταξύ των φορέων της εκτελεστικής και αυτών της νομοθετικής εξουσίας.
Γύρω από τους φορείς της εκτελεστικής εξουσίας - τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη - συσπειρώνονται - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και συγκεκριμένα των προκρίτων του Αιγίου Ανδρέα Λόντου και των Καλαβρύτων Ανδρέα Ζαΐμη, που τάσσονται αλληλέγγυοι με τον Μαυροκορδάτο-οι προύχοντες της Πελοποννήσου και οι τοπικοί στρατιωτικοί ηγέτες.
Αντίθετα, γύρω από τους φορείς της νομοθετικής εξουσίας, του Βουλευτικού δηλαδή, συσπειρώνονται οι «ετερόχθονες» πολιτικοί, οι εκπρόσωποι των νησιών, οι οπλαρχηγοί της Στερεάς (π.χ. Γκούρας, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης), καθώς και οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί (Κίτσος Τζαβέλας).
Η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Εκτελεστικού και Βουλευτικού οδήγησε τελικά στον Εμφύλιο Πόλεμο του 1824.
Τον Νοέμβριο του 1824 Ρουμελιώτες και Σουλιώτες οπλαρχηγοί (με προεξάρχοντα τον Γκούρα) εισέβαλαν στην Πελοπόννησο για να καταστείλουν την εξέγερση των εντόπιων προκρίτων και οπλαρχηγών, με τους οποίους είχαν συμπαραταχθεί πλέον και οι Ζαΐμης και Λόντος, και να εδραιώσουν με τη βία την κεντρική εξουσία που αμφισβητούνταν.
Η στρατιωτική σύγκρουση κατέληξε στην ήττα των Πελοποννησίων και στη φυλάκιση των ηγετών τους, οι οποίοι, ωστόσο, στη συνέχεια αμνηστεύτηκαν σε μια προσπάθεια υπέρβασης των αντιπαραθέσεων, εμπέδωσης του εθνικού φρονήματος και συγκρότησης μιας νέας εθνικής - και όχι τοπικής πλέον -συλλογικότητας, αφού όμως προηγουμένως είχαν διαμορφωθεί νέοι συσχετισμοί πολιτικής δύναμης.
Ο μόνος που πλήρωσε με τη ζωή του την εμφύλια διαμάχη ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Ακρόπολη, αν και δεν είχε συμμετοχή στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν.
Τα Συντάγματα της Επανάστασης
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης 1821-1829, ψηφίσθηκαν τρία Συντάγματα.
Τα Συντάγματα αυτά ψηφίσθηκαν αντίστοιχα από τις τρεις Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου, 1822, του 'Αστρους 1823 και της Τροιζήνας το 1827.
Η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου συνήλθε σης 20 Δεκεμβρίου του 1821, ως «η πρώτη ελευθέρα Συνέλευσις των Ελλήνων ως Έθνους μετά είκοσι δύο αιώνες».
Η Α' Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων δεν εκλέχθηκε, και δεν ήταν δυνατό να γίνει αυτό στις συγκεκριμένες συνθήκες, γι' αυτό και εκπροσωπούσε κυρίως τα αριστοκρατικά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας, τους προεστούς.
Φυσικά θεωρείται ως νόμιμος αντιπρόσωπος του ελληνικού λαού.
Στο προοίμιο του Συντάγματος της Eπιδαύρου διακηρύσσεται η ανεξαρτησία του έθνους και δικαιολογείται η Επανάσταση.
«Το Ελληνικό Έθνος το υπό φρικώδη Οθωμανικήν δυναστεία, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας,κυρύττει σήμερον δια των Νομίμων Παραστατών του εις Εθνική συνηγμένων Συνέλευσιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν».
Το Σύνταγμα αυτό, θεσμοθετούσε τη νέα εθνική εξουσία εγκαθιδρύοντας από την αρχή το αντιπροσωπευτικό σύστημα. Το Πολίτευμα που έθετε το Σύνταγμα της Επιδαύρου, χαρακτηρίσθηκε «Προσωρινό».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Σύνταγμα αυτό παρουσιάζουν τα παρακάτω άρθρα και διατάξεις που είναι επηρεασμένα από τα γαλλικά συντάγματα του 1793 και 1795 και από τις Διακηρύξεις τους, καθώς και από τα αντίστοιχα συντάγματα της Αμερικανικής Επανάστασης.
Τμήμα Α Περί θρησκείας.
Παρ.α Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελληνικήν επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, ανέχεται όμως η Διοίκησις της Ελλάδος πάσαν άλλην θρησκείαν, και αι τελεταί και ιεροπραγίαι εκάστης αυτών εκτελούνται ακωλύτως.
Τμήμα Β Περί των Γενικών Δικαιωμάτων των κατοίκων της Επικρατείας της Ελλάδος.
Παρ.β Οσοι αυτόχθονες κάτοικοι της Επικρατείας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν, εισίν Έλληνες, και απολαμβάνουσι άνευ τινός διαφοράς όλων των πολιτικών δικαιωμάτων.
Παρ.γ Ολοι οι Έλληνες εισίν όμοιοι ενώπιον των νόμων άνευ τινός εξαιρέσεως ή βαθμού, ή αξιώματος.
Παρ.δ Οσοι έξωθεν ελθόντες κατοικήσωσιν ή παροικήσωσιν εις την Επικράτειαν της Ελλάδος, εισίν όμοιοι με τους αυτόχθονος κατοίκους ενώπιον των Νόμων.
Παρ.ε Η Διοίκησις θέλει φροντίσει να εκδώση προσεχώς νόμον περί πολιτογραφήσεως των ξένων,
όσοι έχουσι την επιθυμίαν να γίνωσι Έλληνες.
Παρ.ς Ολοι οι Έλληνες εις όλα τα αξιώματα και τιμάς έχουσι το αυτό δικαίωμα, δοτήρ δε τούτων μόνη η αξιότης εκάστου.
Παρ.ζ Η ιδιοκτησία, τιμή και ασφάλεια εκάστου των Ελλήνων, είναι υπό την προστασίαν των νόμων.
Παρ.η Όλαι αι εισπράξεις πρέπει να διανέμωνται δικαίως εις όλας τας τάξεις και κλάσεις των κατοίκων,
καθ όλην την έκτασιν της Ελληνικής Επικρατείας, καμμία δε είσπραξις δεν γίνεται άνευ προεκδοθέντος Νόμου.
Τμήμα Γ Περί Σχηματισμού Διοικήσεως
Παρ.θ Η Διοίκησις σύγκειται εκ δύο σωμάτων, Βουλευτικού και Εκτελεστικού.
Παρ.ια Το Βουλευτικόν σύγκειται εκ πληρεξουσίων εκλελεγμένων Παραστατών των διαφόρων μερών της Ελλάδος.
Παρ.ιδ Οι Παραστάται πρέπει να ήναι Έλληνες.
Παρ.κ Το Εκτελεστικόν σώμα σύγκειται εκ πέντε μελών, εκλεγομένων εκτός των μελών του Βουλευτικού, υπό Συνελεύσεως επίτηδες αθροιζόμενης κατά τον περί τούτου ιδιαίτερον Νόμον.
Τμήμα Ζ Περί των καθηκόντων του Εκτελεστικού Σώματος.
Παρ.νδ Το εκτελεστικόν σώμα είναι απαραβίαστον ολικώς θεωρούμενον.
Τμήμα Θ Περί του Δικαστικού
Παρ.πζ Το Δικαστικόν είναι ανεξάρτητον από τας αλλάς δύο δυνάμεις, την Εκτελεστικήν και Βουλευτικήν.
Η Β' Εθνική Συνέλευση, που συνήλθε στο Αστρος της Κυνουρίας στις 29 Μάρτη του 1823,αποφάσισε να προβεί σε αναθεώρηση ορισμένων Διατάξεων του Συντάγματος της Επιδαύρου το οποίο ονομάσθηκε «Νόμος της Επιδαύρου».
Όμως οι θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος δεν θίχθηκαν και οι διατάξεις οι σχετικές με τα ατομικά δικαιώματα ενισχύθηκαν και διευρύνθηκαν.
Αναθεωρήθηκαν ορισμένες διατάξεις σχετικά με τα δικαιώματα της Εκτελεστικής Εξουσίας και την έκταση τους.
Η Γ' Εθνική Συνέλευση συνήλθε στην Τροιζήνα το Μάρτιο του 1827 και τον Μάιο του 1827 ψήφισε το τρίτο Σύνταγμα, το «Σύνταγμα της Τροιζήνας». Το Σύνταγμα της Τροιζήνας έδινε στην επαναστατημένη χώρα ένα πολίτευμα έντονα δημοκρατικό, εμπνευσμένο από τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές ιδέες της εποχής και θεωρείται ως το πιο δημοκρατικό και προοδευτικό όχι μόνο από τα προηγούμενα δύο Συντάγματα, αλλά και από τα τότε ισχύοντα στις χώρες της Ευρώπης.
Για πρώτη φορά καθιερώνεται ρητά η αρχή της Λαϊκής Κυριαρχίας, ορίζοντας στο άρθρο 5 ότι
«η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού».
Καθιερώνεται δηλαδή, καθώς και με άλλες διατάξεις, η πολιτική υπεροχή της λαϊκής αντιπροσωπείας.
Επίσης καθορίζεται η πλήρης διάκριση των τριών εξουσιών.
Στο Σύνταγμα αυτό θεσπίζονται και καθιερώνονται κατά άρτιο τρόπο ως σύστημα οι ατομικές ελευθερίες των Ελλήνων.
Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε ως Κυβερνήτη, δηλαδή «Πρόεδρο» της χώρας, τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Η θητεία του Κυβερνήτη οριζόταν από το Σύνταγμα διάρκειας επτά ετών και σε αυτό ορίζονταν και οι αρμοδιότητες του με σαφήνεια. Το Σύνταγμα αυτό, το δημοκρατικότερο και το αρτιότερο από τα τρία Συντάγματα της Επανάστασης, υπό το βάρος και την πίεση των συνθηκών στις οποίες βρισκόταν η επαναστατημένη χώρα, ανεστάλη από την Συνέλευση λίγους μήνες μετά την ψήφιση του. Όμως η επιρροή του υπήρξε εμφανής στα επόμενα Συντάγματα και βεβαίως στην επιστήμη του Συνταγματικού Δικαίου, αλλά και στην εξέλιξη του πολιτικού βίου της χώρας, ιδιαίτερα μετά την Επανάσταση του 1862 και έως σήμερα.
Και σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευλογήσω και λίγο τα γένια μου και την καταγωγή μου και να αναφερθώ σε μια από τις πιο ένδοξες στιγμές του αγώνα την <<Έξοδο του Μεσολογγίου >>σαν γνήσιος απόγονος αυτών των ανθρώπων που πολέμησαν εκεί .
Η έξοδος του Μεσολογγίου
"Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι"
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ
"Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι"
Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ
Είναι το γεγονός όμως που δόξασε πραγματικά το Μεσολόγγι και η τεράστια προσφορά του στον αγώνα του λαού μας για λευτεριά. Το 1819 από την Πάτρα φτάνει ο Ι. Παπαρρηγόπουλος, με σκοπό να μυήσει τους Μεσολογγίτες στα μυστικά της Φιλικής Εταιρείας, πράγμα που πέτυχε. Απ' αυτήν τη στιγμή το Μεσολόγγι γίνεται το κέντρο του εθνικού αγώνα στη Δ. Στερεά Ελλάδα και αρχίζει να ετοιμάζεται πυρετωδώς, για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους κατακτητές. Το Μάη του 1821 στο Μεσολόγγι κηρύχτηκε η Επανάσταση και μετά ακολούθησαν οι άλλες πόλεις της Δ. Ελλάδας.
Οι Τούρκοι κινούνται με μεγάλη ταχύτητα ενάντια στο μικρό αυτό φρούριο του αγώνα. Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής με 10.000 άντρες πραγματοποιούν την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγιού, που τελειώνει άδοξα γι' αυτούς και που δίνει φτερά και αισιοδοξία στους μαχόμενους Έλληνες. Η πολιορκία ήταν κι από στεριά κι από θάλασσα και η κατάσταση των πολιορκούμενων άρχισε να γίνεται επικίνδυνη. Οι Τούρκοι επιχειρούν ξαφνική επίθεση τα Χριστούγεννα του 1822, αλλά οι Μεσολογγίτες, που είχαν μάθει τις κινήσεις τους, κατόρθωσαν να τους αποκρούσουν. Ο Ομέρ Βρυώνης αποσύρεται στην Πρέβεζα, αφού έλυσε την πολιορκία.
Ο αντίχτυπος αυτής της ήττας των Τούρκων ήταν μεγάλος. Η Ευρώπη αρχίζει να παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις σ' αυτήν, την κατά τα άλλα ασήμαντη, γωνιά της Μεσογείου. Ο πασάς ζητά το Μεσολόγγι οπωσδήποτε, με την απειλή ότι αν ο Κιουταχής Μεχμέτ (Ρεσίτ πασάς) δεν κατορθώσει να το πάρει με την καινούρια πιο οργανωμένη εκστρατεία, θα τούπαιρνε ο ίδιος το κεφάλι. Ο Ρεσίτ πασάς ειρωνεύεται το Βρυώνη, όταν φτάνει μπροστά από το Μεσολόγγι, γιατί δεν κατόρθωσε να πατήσει τούτο το "φράχτη" (εννοώντας το φρούριο της πόλης). Στις 15 Απρίλη του 1925, 30.000 άνδρες στήνουν τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Όλες οι προτάσεις από τους Τούρκους για παράδοση απορρίφτηκαν περήφανα και παλικαρίσια από τον ηρωικό λαό του Μεσολογγίου, που σύσσωμος βρίσκεται στις επάλξεις πολεμώντας τους καταχτητές.
Όμως αρχίζει να γίνεται αισθητή η δύναμη των Τούρκων και δύσκολη η κατάσταση των Ελλήνων. Απ' έξω είναι αδύνατη οποιαδήποτε βοήθεια.
Όσο κρατούν ακόμα, αποκρούουν τις επιθέσεις κι όταν αυτό πια τους είναι αδύνατο, επιχειρούν τη Μεγάλη Έξοδο, που θα καταξιώνει τους Μεσολογγίτες στην εκτίμηση των ανθρώπων αιώνια νύχτα της 10ης Απρίλη του 1826, ο μεσολογγίτικος λαός αποφασίζει να περάσει μέσα από το στρατόπεδο των Τούρκων. Οι προοπτικές ήταν δύο: ή να επιζήσει ή να πεθάνει. Τα αποτελέσματα αυτής της απελπισμένης, μα υπέροχης σε ηρωισμό και αυτοθυσία ενέργειας, είναι σ' όλους μας γνωστά. Σώθηκαν μόνο 1.400 άτομα, ανάμεσα στα οποία ο Ν. Μπότσαρης, ο Κ. Τζαβέλας, ο Δ. Μακρής κ.ά. Οι υπόλοιποι έγιναν ολοκαύτωμα στο βωμό της λευτεριάς.
Ο αντίχτυπος αυτού του γεγονότος ήταν μεγάλος. Οι ξένες δυνάμεις άρχισαν να κοιτούν σοβαρά την υπόθεση της ελληνικής επανάστασης. Παράλληλα η καθυστέρηση των Τούρκων στο Μεσολόγγι έδωσε τη δυνατότητα στις ελληνικές δυνάμεις στην άλλη Ελλάδα ν' ανασυσταθούν. Στις 2 Μαΐου του 1829 το Μεσολόγγι πέρασε πάλι στα χέρια των Ελλήνων.
Με το Μεσολόγγι είναι συνδεμένο και το όνομα αρκετών φιλελλήνων, όπως του Λόρδου Μπάιρον (που πέθανε από πνευμονία στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του και πολέμησε τους Τούρκους πλάι - πλάι με τους Μεσολογγίτες. Στο Ηρώο της πόλης βρίσκεται ο τάφος του διάσημου ποιητή Μπάιρον και του Ελβετού Μάγερ, που ίδρυσε την πρώτη ελληνική εφημερίδα στο Μεσολόγγι "Τα Ελληνικά χρονικά" και που σκοτώθηκε στην έξοδο των Μεσολογγιτών (βλ Βύρων και Μάγερ).
Η έξοδος τραγουδήθηκε από πολλούς ποιητές παγκόσμιας αίγλης, όπως ο Ουγκώ, ο Γκαίτε κ.ά. Ο αγώνας των υπερασπιστών του Μεσολογγίου απαθανατίστηκε στους εξαιρετικούς πίνακες του Ντελακρουά.
Η ΛΑΪΚΗ ΜΟΥΣΑ
"Ποιος θε ν΄ ακούσει κλάηματα"
Ποιος θε ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια;
Ας πάει ν΄ από τη Ρούμελη κι από το Μεσολόγγι,
κι εκεί ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια,
πως κλαιν οι μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες.
Δεν κλαίνε για το σκοτωμό, που θε να σκοτωθούνε,
μόν΄ κλαίνε για το σκλαβωμό, που θε να σκλαβωθούνε.
"Το δόλιο Μεσολόγγι"
"Ποιος θε ν΄ ακούσει κλάηματα"
Ποιος θε ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια;
Ας πάει ν΄ από τη Ρούμελη κι από το Μεσολόγγι,
κι εκεί ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια,
πως κλαιν οι μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες.
Δεν κλαίνε για το σκοτωμό, που θε να σκοτωθούνε,
μόν΄ κλαίνε για το σκλαβωμό, που θε να σκλαβωθούνε.
"Το δόλιο Μεσολόγγι"
Τ' έχεις, καημένε κόρακα, και σκούζεις και φωνάζεις.
Μην είν' τ' αυγά σου μελανά και τα πουλιά μαύρα;
Δεν είν' τ' αυγά μου μελανά, ουδέ τα πουλιά μου μαύρα.
Εγώ, πουλί μ' , διψώ για αίματα, εγώ διψώ για λέσια.
Έβγα ψηλά στον Κόζιακα, ψηλά στο Κορφοβούνι
κι αγνάντεψε τη Λιβαδειά, το δόλιο Μεσολόγγι,
να ιδείς κορμιά τ' απίστωμα παλικάρια ξαπλωμένα.
Μην είν' τ' αυγά σου μελανά και τα πουλιά μαύρα;
Δεν είν' τ' αυγά μου μελανά, ουδέ τα πουλιά μου μαύρα.
Εγώ, πουλί μ' , διψώ για αίματα, εγώ διψώ για λέσια.
Έβγα ψηλά στον Κόζιακα, ψηλά στο Κορφοβούνι
κι αγνάντεψε τη Λιβαδειά, το δόλιο Μεσολόγγι,
να ιδείς κορμιά τ' απίστωμα παλικάρια ξαπλωμένα.
Η λαϊκή μούσα έκλαψε τον πρωτεργάτη της Άμυνας του Μεσολογγιού Θανάση Ραζηκότσικα με τον περιπαθή στίχο:
Παιδιά μ΄, μας λείπει ο Κότσικας, μας λείπει ο αρχηγός μας
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ Η ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Σε αυτήν τη δύσκολη στιγμή για την Ελλάδα, η ευρωπαϊκή διπλωματία άλλαξε στάση και άρχισε να διάκειται ευμενώς προς την Επανάσταση. Συνέβαλε σε αυτό και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Γεώργιος Κάνινγκ, που έδωσε μια πιο φιλελεύθερη τροπή στην εξωτερική πολιτική της Γηραιάς Αλβιόνας. Έτσι, στις 24 Ιουνίου 1827 υπογράφτηκε στο Λονδίνο συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, που καθόριζε τα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τη συνθήκη, ιδρυόταν ελληνικό κράτος υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου, με σύνορα τον Αμβρακικό και τον Παγασητικό Κόλπο. Στη «Συνθήκη Ειρηνεύσεως της Ελλάδος» υπήρχε κι ένα μυστικό άρθρο, που προέβλεπε την επέμβαση των τριών δυνάμεων, εάν οι δύο εμπόλεμοι δεν δέχονταν τους όρους της σύμβασης.
Προς τούτο, ο αγγλικός στόλος υπό τον αντιναύαρχο Κόδριγκτον, ο γαλλικός υπό τον υποναύαρχο Δεριγνύ και ο ρωσικός υπό τον υποναύαρχο Χέυδεν, κατέπλευσαν στην Πελοπόννησο για να επιβάλουν την κατάπαυση των εχθροπραξιών. Η ελληνική πλευρά δέχτηκε με προθυμίας την πρόταση των τριών Συμμάχων, ενώ ο Σουλτάνος δυσανασχέτησε και απέκρουσε οποιαδήποτε επέμβαση στην επικράτειά του.
άμεσης ανακωχής και επιχείρησε στα τέλη του Σεπτεμβρίου να μεταφέρει ενόπλους από το Ναβαρίνο, όπου βρισκόταν ο στόλος του, στην Πάτρα. Οι δικές του ενέργειες δεν αντιμετωπίστηκαν με την ίδια ανεκτικότητα. Στις 8 Οκτωμβρίου οι στόλοι της Αγγλίας,
της Γαλλίας και της Ρωσίας εισήλθαν στον κόλπο του Ναβαρίνου και συγκρούστηκαν με τον αιγυπτιακό. Μέσα σε τέσσερις ώρες πυκνού κανονιοβολισμού τα λιγότερα αλλά
καλύτερα εξοπλισμένα συμμαχικά πλοία (περίπου 30 έναντι 90) κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τον αντίπαλο στόλο.
Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε πολεμικές προετοιμασίες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Ρωσία, προς την οποία στράφηκε η οργή των Οθωμανών. Παρά τις προσπάθειες ιδίως της Αγγλίας να εκτονώσει την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών, ο νέος ρωσο-οθωμανικός πόλεμος κηρύχτηκε τον Απρίλιο του 1828. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου οι τρεις Δυνάμεις συμφώνησαν για την αποστολή γαλλικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο, τα οποία θα επέβλεπαν την ολοκλήρωση της αποχώρησης του Ιμπραήμ. Δεκατρείς μήνες αργότερα, στα μέσα Σεπτεμβρίου 1829 η Οθωμανική Αυτοκρατορία υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει αποδεχόμενη μεταξύ άλλων αξιώσεων της ρωσικής πλευράς την αποδοχή των αποφάσεων της τριπλής συμμαχίας για το ελληνικό ζήτημα. Επτά χρόνια μετά την έναρξή της η ελληνική
επανάσταση έβρισκε μιαν απροδόκητη (μετά την υποχώρησή της στο πεδίο των μαχών κατά το 1825-1827) δικαίωση στο πεδίο της διεθνούς διπλωματίας. Εκείνο που έμενε πλέον να προσδιοριστεί ήταν ο βαθμός της ανεξαρτησίας και τα σύνορα του ελληνικού κράτους.
Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου σήμανε την ελευθερία της Ελλάδας, παρά τη συνεχιζόμενη σφοδρή άρνηση του Σουλτάνου. Οι τρεις δυνάμεις επέβαλαν τελικά τη θέλησή τους και μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου 1829 που δόθηκε η τελευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας, το ελληνικό κράτος είχε σχηματισθεί με βόρεια σύνορα τη γραμμή Αμβρακικού - Παγασητικού.
Η Επανάσταση του ’21 στάθηκε το πιο σημαντικό γεγονός της εποχής του γιατί απέδειξε ότι η αγωνιστικότητα, και η ισχυρή θέληση ενός λαού μπορούν ν’ αλλάξουν την ιστορική του μοίρα. Παρά τη διχόνοια και τα μελανά της σημεία, οι πρόγονοί μας Αγωνιστές μας παρέδωσαν ένα συμβόλαιο Ελευθερίας γραμμένο με το αίμα τους.
Όπως, λέει κι ο Μακρυγιάννης: "Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγη
ούτε ο δυνατός "εγώ", ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς "εγώ"; Όταν
αγωνιστεί μόνος του να φκειάση ή να χαλάση, να λέγη εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί να φκειάσουν, τότε να λένε "εμείς". Είμαστε εις το "εμείς" κι όχι εις το "εγώ".
Να
γιατί ο Αγώνας του ’21 παραμένει διαχρονικός κι επίκαιρος για μας
τους
Νεοέλληνες. Η Ελευθερία θέλει αρετή και τόλμη, θέλει θυσίες για να την
αποκτήσουμε και προπαντός για να τη διατηρήσουμε.
ΖΗΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821- ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ
ΖΗΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821- ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)