Πασχαλινά έθιμα της Χαλκιδικής

Δημοσιεύτηκε: Παρασκευή, 3 Μαΐου 2013 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 

 

 

Στην Αρναία, την Κυριακή του Πάσχα, στην κεντρική της πλατεία αναβιώνει το έθιμο «Πασχαλινό κιόσκι», κατά το οποίο κάτοικοι του χωριού προσφέρουν στους διερχόμενους κόκκινα αβγά, τσουρέκια και πίτες και τους εύχονται «Χριστός Ανέστη» και «Χρόνια πολλά». Συμμετέχει το παιδικό τμήμα του Χορευτικού του Αριστοτελείου Πνευματικού Κέντρου.
Τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα θα αναβιώσουν τα έθιμα «Κούτσμανους» και «Σουσαρίτσα» (σ.σ. τις προηγούμενες χρονιές αναβίωναν την τρίτη ημέρα του Πάσχα). Τα έθιμα που αναβιώνουν αποτελούν κατάλοιπο της Τουρκοκρατίας (η ονομασία του εθίμου πιθανόν να προέρχεται από παραφθορά του ονόματος του Τούρκου αγά Κοτσμ-ανλής - Κούτσμανους).
Ο «Κούτσμανους» θα ξεκινήσει στις 9.00 το πρωί, από την πλατεία της Αρναίας, με την πορεία καβαλάρηδων οι οποίοι ντυμένοι με παραδοσιακές στολές κατευθύνονται προς το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Γίνεται περιφορά των εικόνων και ξεκινάει ο χορός «Κούτσμανους». Ακολουθεί σκοποβολή με στόχο τα κόκκινα αβγά, τα οποία παλιά κρεμούσαν στα δέντρα. Αφού ολοκληρωθεί η βολή, κατηφορίζουν στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Συμμετέχει ο ιππικός όμιλος Αρναίας.
Στη «Σουσαρίτσα» οι συμμετέχοντες κρατούν από ένα κόκκινο αβγό και διαγωνίζονται στο ποιος θα κυλήσει το αβγό πάνω στο γρασίδι χωρίς να το σπάσει. Νικητής είναι αυτός που θα πάει το αβγό πιο μακριά.

Του Χαρ' κού τ' αλώνι στο Παλαιοχώρι
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, παρά το ειδικό καθεστώς για τα Μαντεμοχώρια των οποίων μέλος ήταν και το Παλαιοχώρι, ήταν και έδρα των καπεταναίων που ζούσαν στα γύρω βουνά και οι οποίοι προετοιμαζόμενοι για την επανάσταση του 1821 κατέβαιναν την τρίτη ημέρα του Πάσχα στο Παλαιοχώρι, όπου γινόταν πανηγύρι στην εκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ και με ξεγέλασμα του Μαντέμ αγά, εξασκούσαν τους νέους του χωριού στη σκοποβολή, προετοιμάζοντάς τους για τη «μεγάλη μέρα».
Σε ανάμνηση αυτού του ιστορικού πανηγυριού την τρίτη ημέρα του Πάσχα αναβιώνει το έθιμο «Του Χαρ' κού τ’ αλώνι». Ξεκινάει με θεία λειτουργία στο ναό Ταξιάρχη Μιχαήλ, ακολουθεί η λιτανεία, η επιστροφή στο ναό και στη συνέχεια, στις 12 το μεσημέρι, ο παραδοσιακός χορός «Του Χαρ' κού τ' αλώνι» με τη συνοδεία δημοτικών τραγουδιών καθώς και η αναβίωση του παραδοσιακού ζυγίσματος και της κούνιας.

Του Μαύρου Νιου το Αλώνι στην Ιερισσό
Τοποθεσία στην Ιερισσό όπου το 1821 κατά την επανάσταση στην Χαλκιδική οι Τούρκοι κατά διαταγή του Σιντίκ Γιουσούφ μπέη έσφαξαν 400 Ιερισσιώτες. Με ύπουλο τρόπο υποσχέθηκε γενική αμνηστία σ΄ όλους όσοι θα παραδίδονταν. Αφού παραδόθηκαν 400 που πίστεψαν στα λόγια του, τους ανάγκασε με την απειλή των όπλων να χορεύουν. Σε κάθε στροφή του χορού τα σπαθιά των Τούρκων έσφαζαν και από ένα χορευτή.
Εκτοτε, για να τιμηθεί εκείνη η θυσία, κάθε χρόνο την τρίτη μέρα του Πάσχα, στο χώρο αυτό τελείται τρισάγιο και στη συνέχεια στήνεται χορός στη θέση Αλώνι. Ο χορός λέγεται «Καγκελευτός» και αναπαριστά τη σφαγή. Είναι αργόσυρτος, πάνω στα συρτά και διστακτικά βήματα των καταδικασμένων σε θάνατο.