Τι γίνεται με την αναθεώρηση του Συντάγματος;

 

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΓΑΡΟΥΦΑ
πρώην προέδρου του Δικηγορικού   Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Το Μάιο του 2013 συμπληρώθηκαν 5 χρόνια από την ολοκλήρωση της προηγούμενης συνταγματικής αναθεώρησης και θα μπορούσε ήδη να έχει ξεκινήσει η διαδικασία νέας συνταγματικής αναθεώρησης. Τα τελευταία χρόνια το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου επισήμανε την αναγκαιότητα νέας, τολμηρής συνταγματικής αναθεώρησης που θα καθιέρωνε την πλήρη ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, πλήρη διάκριση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, θα καθιέρωνε ασυμβίβαστο της θέσης υπουργού και βουλευτού, έλεγχο στα οικονομικά των κομμάτων, κανόνες διαφάνειας και αξιοκρατίας στη δημόσια ζωή, κατάργηση της ατιμωρησίας των πολιτικών μέσω της σύντομης παραγραφής, δυνατότητα διενέργειας δημοψηφισμάτων, αν το ζητά συγκεκριμένος αριθμός πολιτών, κ.λπ.
Κι ενώ όλα τα πολιτικά κόμματα μιλούσαν για την αναγκαιότητα τολμηρής συνταγματικής αναθεώρησης που θα δημιουργούσε και συνθήκες ανανέωσης και αναβάθμισης της πολιτικής μας ζωής, τώρα φαίνεται σαν να έχει ξεχαστεί το θέμα ακόμα κι από την κυβέρνηση που με αυτό το θέμα μπορούσε να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και το γενικότερο κλίμα επ' ωφελεία της, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι ο πρωθυπουργός κ. Σαμαράς στο παρελθόν είχε παρουσιάσει κάποιες ρηξικέλευθες προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Για την ιστορία υπενθυμίζω ότι τον Ιανουάριο του 2006, εν όψει ολοκλήρωσης της τότε συνταγματικής αναθεώρησης, έγραφα στον «Αγγελιοφόρο», ως πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης τότε, επί λέξει:
«Υπάρχει αναγκαιότητα αναθεώρησης των διατάξεων του Συντάγματος και αν θέλουμε αυτή η αναθεώρηση να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για την εξύψωση του ήθους και κύρους της πολιτικής μας ζωής πρέπει να είναι τολμηρή και ρηξικέλευθη. Πρέπει π.χ. για να αποκτήσει-κατά το δυνατόν-το πολίτευμά μας χροιά άμεσης δημοκρατίας, να αναθεωρηθούν οι διατάξεις του Συντάγματος που αναφέρονται στις προϋποθέσεις διεξαγωγής δημοψηφισμάτων ώστε αν σημαντικός αριθμός βουλευτών και πολιτών ζητήσουν διενέργεια δημοψηφίσματος για ένα θέμα, να διενεργείται υποχρεωτικά. Πρέπει να εξεταστεί η περίπτωση καθιέρωσης ασυμβιβάστου μεταξύ θέσης υπουργού και βουλευτού για να αναβαθμιστεί το Κοινοβούλιο, να ρυθμιστεί το θέμα της βουλευτικής ασυλίας, να καθιερωθεί η έρευνα για τα οικονομικά των κομμάτων… και κυρίως πρέπει να αλλάξει το σύστημα επιλογής της ηγεσίας της δικαιοσύνης για να τονιστεί προς τα έξω η ανεξαρτησία της. Πρέπει η ηγεσία των ανωτάτων δικαστηρίων να εκλέγεται από ειδικό εκλεκτορικό σώμα στο οποίο θα συμμετέχουν η ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, εκπρόσωποι δικηγορικών συλλόγων και νομικών σχολών. Με αυτό τον τρόπο θα κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας αλλά δε θα ενυπάρχει και ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε κράτος δικαστών γιατί ο λεγόμενος κοινωνικός έλεγχος θα εξασφαλίζεται με την αναβάθμιση των δικηγορικών συλλόγων που πρέπει επίσης να συμμετέχουν με δικαίωμα γνώμης στα ανώτατα δικαστικά συμβούλια όπως γίνεται σε αρκετές χώρες (Ιταλία, Σουηδία, Γαλλία κ.λπ.). Πολλά πρέπει να αλλάξουν αλλά το ερώτημα είναι αν ο πολιτικός κόσμος θα έχει την τόλμη να προχωρήσει στις επιβαλλόμενες αλλαγές».
Δυστυχώς τότε ο πολιτικός κόσμος δεν είχε το θάρρος να προχωρήσει σε τομές και η τότε διαδικασία αναθεώρησης συνταγματικών διατάξεων που ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2008 ήταν άτολμη και άνευρη, ώστε ήταν σαν να μην έγινε.
Στις 6-4-11 ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε πει ότι «το μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα χρεοκόπησε» και μίλησε για αναγκαιότητα τολμηρής συνταγματικής αναθεώρησης, ενώ την ίδια άποψη για τολμηρή συνταγματική αναθεώρηση εξέφρασε και το Μάιο του 2013 σε προσυνέδριο της ΝΔ στο Ναύπλιο. Την ίδια αναγκαιότητα επισήμαναν κατά καιρούς και άλλοι πολιτικοί από πολλούς χώρους αλλά και εκπρόσωποι επιστημονικών φορέων.
Το ερώτημα και η απορία μας είναι γιατί εγκαταλείφθηκε το θέμα (όπως προανέφερα ήδη από το Μάιο του 2013 μπορούσε να έχει ξεκινήσει η σχετική μακρόχρονη διαδικασία) δεδομένου ότι μια νέα τολμηρή συνταγματική αναθεώρηση θα μπορούσε να προσδώσει στο πολίτευμά μας χροιά πιο συμμετοχικής δημοκρατίας και να αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο οι θεσμοί, ενώ μπορεί να αποτελέσει και εφαλτήριο αναδιάρθρωσης και ανανέωσης της πολιτικής ζωής και δημιουργίας νέας προοπτικής για τη χώρα.